سینا حاجتی - دکتری زمین شناسی مهندسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد غفوری - استاد تمام، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
ناصر حافظی مقدس - استاد تمام، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد
غلامرضا لشکری پور - استاد تمام، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد

روانگرایی خاک از جمله اثرات ثانویه ناشی از وقوع زلزله می باشد. این پدیده بصورت گسترده در مناطق ساحلی و در شهرستان آستانه اشرفیه در شمال ایران در زلزله سال 1992 منجیل – رودبار اتفاق افتاد و سبب خرابی قابل توجه گردید. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر جریان رودخانه در تغییر شکل ذرات خاک در مسیر خود و رسوب گذاری ذرات می باشد. جهت ارزیابی روانگرایی و تاثیر حرکت جریان آب علاوه بر داده های ژئوتکنیک موجود 20 گمانه جدید حفاری گردید که چهار گمانه در طول رودخانه سفیدرود در مخروط افکنه سفیدرود انتخاب گردید که علاوه بر آزمایشات صحرایی آزمایشات ژئوتکنیکی، آزمایشات میکروسکوپی جهت بررسی دقیق شکل ذرات انجام پذیرفت. در این پژوهش دستگاه میزلرزه شش فرکانسه جهت شبیه سازی لرزه ای شش جهته جهت شبیه سازی دقیق پدیده روانگرایی ساخته شد که نمونه های واقعی در آن ارزیابی شوند. نتایج نشان می دهد که جریان حرکت رودخانه به صورت مستقیم بر شکل دانه های خاک تاثیر گذاشته و ذرات ریزدانه در ابتدای مسیر منجر به سیمانته شدن ذرات خاک می گردد که هرچه به انتهای مسیر رودخانه نزدیک می شویم ذرات گردگوشه و دارای پتانسیل روانگرایی بالا می باشد. از طرفی با قرار دادن نمونه ها در شبیه ساز مشاهده گردید که ذرات گردگوشه که دارای حداقل ریزدانه پتانسیل روانگرایی بالایی دارند که پدیده جوشش ماسه ای نیز در آن به وقوع می پیوندد.

روانگرایی خاک، خصوصیات فیزیکی ذرات خاک، مسیر رودخانه سفیدرود، مخروط افکنه سفیدرود، شبیه ساز روانگرایی