حبیب اله مهدوی وفا - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان تهران
رحمان شریفی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان تهران

درحال حاضر اغلب پژوهشهای انجام شده درخصوص بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی فعالیت های آبخیزداری در زمینه کسب اطلاعات ازآبخیزنشینان مبتنی بر پرسشنامه و بازدیدهای سطحی ازاین مناطق هستند. بدین صورت که نمونه های کوچکی از یک جامعه بزرگ را انتخاب و پرسشنامه هایی را پرمی کنند و پس ازآن داده های بدست امده را با استفاده از روشهای آماری تجزیه و تحلیل می کنند. دراین روش، فرض براین است که اعمال سلیقه های شخصی پرسشگران ومصاحبه کنندگان دراین فرایند تاثیرنمی گذارد. اما درواقع این قبیل پیمایشها ضعفهای فراوانی دارند، زیرا طراحان پرسشنامه ها می خواهند سئوالهای جامعی طرح کنند ، ولی چون قادر به تشخیص مسائل مهم محلی نیستند، برای اطمینان بیشتر تعداد سئوالها را افزایش می دهند و این گاهی به تهیه پرسشنامه های طولانی با چند صد سئوال می شود که درپاسخ به آن به ندرت ممکن است توجه کافی مبذول شود.لذا به دلیل ضعف های زیاد درروشهای مرسوم ، رهیافتها و روشهای مشارکتی در سالهای اخیر گسترش زیادی یافته است.این رهیافتها با بهبود و اصلاح در روشهای جمع آوری داده ها شروع وسپس به ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) مشهورشد. این فرایند روبه رشد به ابداع روشهایی که به مشارکت ، تحقیق عملی،آموزش بزرگسالان دربالاترین سطح خود تاکید دارد، ادامه یافت.این روشها فقط برای ارائه به بیرونی ها به کار نمی روند، بلکه برای خود مردم محلی و آبخیزنشینان نیزدرتجزیه وتحلیل وضعیت شان مفید وآموزنده است. این مقاله که بر اساس روش تحقیق توصیفی تحلیل تهیه شده است . سعی گردیده که با توجه به ویژگیهای ارزشمند ارزشیابی مشارکتی روستایی، بتوان به تجزیه وتحلیل اثرات اقتصادی - اجتماعی فعالیتهای انجام شده درحوضه های آبخیز پرداخت و با بکارگیری آن مروجان ومحققان فرصت مناسبی برای کاربا همدیگر راپیدامی کنند، با آبخیزنشینان در ارزیابی نیازهای اصلی شان مشورت می کنند و به توافق می رسند ودر نتیجه همه اعضا به اهمیت نقش یکدیگر واقف می شوند.تاآبخیزنشینان اطمینان حاصل می کنند که بیرونی ها می توانند بدون تحمیل نظرشان به آنها کمک کنند.

ارزشیابی مشارکتی روستایی ، فعالیت های آبخیزداری، اثرات اقتصادی- اجتماعی ، روستاییان