مهدی محمدی - گروه زیست فناوری، پژوهشکده خلیج فارس، ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر ایران
سید جواد حسینی - گروه زیست فناوری، پژوهشکده خلیج فارس، ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر ایران

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای PAHs آلاینده های عمده و منشاءگرفته از سوخت های فسیلی و ریزش های نفتی بوده و صدمات جدی به محیط دریایی وارد می کنند. برخی از اجزاء آن در موجودات آبزی تجمع پیدا کرده و به ترکیبات میانجی سرطانزا و جهش زا تبدیل شده که سبب ایجاد جراحات کبدی، توسعه گنادی زودرس و کنترل نشده، بازدارندگی از تخمریزی و توسعه تومور ها می شود از صد ترکیب پلی آروماتیک حلقوی شناسایی شده آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا EPA 16 ترکیب PAHs را بعنوان آلاینده های پیشگام معرفی کرده است و حتی در انسان هایی که در معرض غلظت بالای این اجزاء قرار می گیرند، ابتلا به سرطان ریه، پوست، مثانه و تومور ریه مشاهده شده است. نتایج حاصل از نسبت فنانترن به آنتراسن در رسوبات ایستگاه های مورد مطالعه در خارک و خارکو نشان داد که نسبت Phe/Ant در تمامی ایستگاه های کمتر از 10 بودکه نشان دهنده ورود ترکیبات PAHs از منابع پایرولیتیک در این ایستگاه ها بود. این منابع پایرولیتیک در ایستگاه های مورد مطالعه در اثر فعالیت های قایق ها و شناورهایی صیادی و غیر صیادی است که همواره از ترکیبات نفتی مانند بنزین و گازوئیل به عنوان سوخت موتور خود استفاده می کنند که در نهایت ترکیبات حاصل از احتراق این ترکیبات نفتی، منابع پایرولیتیک را فراهم می سازند.نتایج حاصل از نسبت بین فلورانتن به پایرن نشان دادکه در تمامی ایستگاه های مورد نسبت فلورانتن به پایرن کمتر از یک بود که نشان دهنده ورود ترکیبات PAHs از منابع نفتی است. در واقع فراوان تر بودن پایرن به فلورانتن موید حضور PAHs مشتق شده ازنفت است ( 1). منابع وارد کننده PAHs ناشی از مشتقات نفتی ( پتروژنیک ) در خارک و خارکو تحت تاثیر صنایع و تاسیسات مختلف نفتی از جمله پتروشیمی خارک و پساب های تصفیه نشده انسانی، صنعتی و همچنین پایانه و شناور ها و ورود انواع مختلف سوخت های بنزینی و دیزلی ازکلیه شناور ها،کشتی ها، نفتکش ها و قایق های موجود در این ایستگاه ها می باشند. براساس نسبت های مولکولی اندازه گیری شده می توان گفت که منشاء PAHs در رسوبات جزایر خارک و خارکو از منابع پایرولتیک است.

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای، توتیای دریایی، بوشهر، خلیج فارس