محسن فرزین - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه یاسوج

همواره اکوسیستم پیکره های آبی شامل دریاچه ها، دریاها و اقیانوس ها مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و حتی مدیران و مسولان محلی بوده است؛ این درحالی است که سواحل دریاها به دلایل مختلف از جمله دارا بودن عمق کم و ایجاد زیستگاه مناسب برای بسیاری از گونه های زیستی، از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار بوده است. تخلیه آب زیرزمینی زیردریایی SGD ، مسیر مهمی برای انتقال اجزاء شیمیایی خشکی ها (ریزمغذی ها، عناصر ردیاب و سایر آلاینده ها) به اقیانوس ها قلمداد می شود و نقش قابل توجهی در چرخه بیوژئوشیمی محیط دریایی به ویژه سواحل و حاشیه دریاها دارد. کل املاح محلول در SGD خشکی ممکن است تا 50 درصد املاح محلولی باشد که توسط رودخانه ها حمل می شود که میتوان SGD را یکی از مهم ترین مسیرهای حمل و ورود آلاینده ها و ریزمغذی ها به سواحل و در برخی موارد اصلی ترین عامل انتقال به دریاها و اقیانوس ها دانست، به طوری که، تاثیر قابل توجهی بر بیوژئوشیمی مصب ها و سواحل دریاها و اقیانوس ها خواهد داشت. این جریان ممکن است منبعی مهم از ریزمغذی ها برای صخره های مرجانی یا سایر جوامع موجود بر فلات قاره باشد. SGD علاوه بر اینکه می تواند حامل آب شیرین باشد، مواد طبیعی و انسانی نیز ممکن است توسط آن حمل شده و به سواحل تخلیه شوند؛ فاضلاب ها، پسمانده های معدنی و شیرابه زباله های نشت یافته به آبخوان، درنهایت ممکن است با تخلیه آب زیرزمینی به صورت زیردریایی وارد آب های ساحلی شوند و بسته به غلظت این مواد آلاینده و نیز مسیر جریان آن، اکوسیستم آب های ساحلی تحت تاثیر قرار می گیرند. آنچه مسلم است این مواد یا موجب آلودگی سواحل و اکوسیستم های آبی می شود و یا با تغذیه جوامع موجود در اکوسیستم، حیات و گاها ایجاد جوامع را رقم خواهد زد. از این رو، شناخت و بررسی دقیق این جریان و نوع و میزان مواد محلول در آن در مدیریت سواحل و حفاظت از محیط زیست دریاچه ها، دریاها و اقیانوس ها اجتناب ناپذیر است. در بیشتر نواحی ساحلی دنیا، این جریان و مکان تخلیه آن شناسایی شده و حتی، کمیت آن نیز تا حد قابل قبولی تعیین شده است و در حال حاضر بررسی انتقال مواد (ریزمغذی ها و آلاینده ها) از طریق این جریان به سواحل و تاثیر احتمالی آن بر اکوسیستم آبی در دستور کار پژوهشگران کشورهای توسعه یافته قرار گرفته است. از این رو، لازم است با علم به تاثیر احتمالی اکولوژیک این جریان در سواحل خلیج فارس، پژوهشگران مربوطه در بررسی هر چه بیشتر اثرات ناشی از جریان آب زیرزمینی زیردریایی و انتقال آلاینده ها و ریزمغذی ها به سواحل خلیج فارس همت گمارند.

تخلیه جریان زیرزمینی زیردریایی SGD ، آلاینده، ریزمغذی، سواحل، خلیج فارس