فرزاد فروزانفر

این کاوش ها در مجموع شامل بیست و چهار فصل است که مسیرهای کوهپایه ای و ساحلی ، از آستارا تا استرآباد یا گرگان کنونی را در بر می گیرد . به عنوان مقدمه می توان گفت ، آنچه را که امروز وارث آن هستیم ، از مسائل فرهنگی ، اجتماعی ، تا ویژگی های رفتاری و مشابهت های جسمانی ، همه و همه در یک پروسه بزرگ تاریخی شکل گرفته و این وراثت از دوران کهن ، تا به نسل های امروز انتقال یافته است . بنابراین ، تفحص و کنکاش در مقوله وراثت جسمانی و چگونگی وقوع این تغییرات ، مستلزم ورود به گذشته های دور انسان در هرمنطقه و در هر محدوده جغرافیای ، با ویژگی های فرهنگی زیستی همان منطقه است . تفاوتهای زیست محیطی و فرهنگی اجتماعی در جای جای این سواحل و کوهپایه های آن ، نمونه ای بارز از وراثت های کهن ، با پیشینه های تاریخی و پیش از تاریخی است . نقش آفرینان و بازیگران اصلی ، در این پهنه وسیع جغرافیایی که سبب این تحولات عظیم انسانی شده اند ، اقوام و طوایفی بوده اند که در طول تاریخ ، در این سرزمین ها زیسته و تآثیرات وراثتی خود را برجای نهاده اند . بنابراین برای پی بردن به رازهای نهان زیست انسان باید فراتر از دوران تاریخی و به عبارتی فراتر از عصر آهن اندیشه کرد . زیرا تحولات و دگرگونی های زیستی انسان کاملا پیوسته است و دو عامل مهم زمان و مکان در آن نقش اساسی دارد . در زمان حاضر، آنچه را که به عنوان فرهنگ بومی و منطقه ای می شناسیم ، ریشه های بسیار کهن در دل تاریخ دارد . همین نکته است که تفاوت های فرهنگی – زیستی بسیار ظریف و متفاوتی را در مسیر سواحل و کوهپایه های شمالی و جنوبی البرز شاهد هستیم . برای ریشه یابی این تحولات و تغییرات منطقه ای باید بسیار آگاهانه و مستند ، استقرارهای کهن را شناسایی کرد و به چگونگی تفاوت های فرهنگی – زیستی آنان دست یافت . شواهد انسان شناسی و باستان شناسی نشان می دهد که انسان هوشمند پس از آخرین یخ بندان ها در دامنه رشته کوه های البرز و کوهپایه های آن زیسته است . ابزارهای سنگی یافت شده در ارتفاعات جنوبی دریای کاسپین درمناطقی از اردبیل (3) ، ارتفاعات دماوند و در حاشیه رود گرم دره در آمل (4) و هم چنین در غار های کمربند و هوتو(5) ، نشانه های استقرار و زیست انسان را در فراپارینه سنگی و نوسنگی نشان می دهد .