مرضیه هاشم پور - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
علی صارمی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
مهدی سرائی تبریزی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
معصومه افشانی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

آرایش نامطلوب خطوط انتقال در شبکه های آبیاری منجر به توزیع نامناسب آب در مزرعه و در نهایت کاهش راندمان آبیاری و افزایش هزینه ها میشود. هدف از تحقیق، استخراج و وزندهی متغیرهای اصلی طراحی سامانه های آبیاری تحت فشار می باشد، برای مدلسازی و تحلیل از نرم افزار IRRICAD استفاده شد. جهت انجام مدلسازی و تحلیلها از فاز یک شبکه آبیاری باغ 3000 هکتاری خسروی قصرشیرین متعلق به بنیاد مستضعفان استفاده شده است، دلیل انتخاب این محدوده تجربیات محققان در پژوهشهای کاربردی مختلف با رویکردهای متفاوت، دسترسی به اطلاعات و همچنین سطح بالای طراحی در آن بوده است. در روش طراحی متداول با ارزیابی گزینه های مختلف، بیشتر برمبنای تجربه طراحان، ترکیب، مسیرو تعداد خطوط طراحی می شود. برای محاسبه هزینه احداث شبکه و هزینه بهرهبرداری از قیمت مواد و لوازم در سال 1395و 1396 استفاده شده است. در مطالعه حاضر مدلسازی و تحلیل شبکه آبیاری در آرایشهای مختلف انجام و توام با تحلیل اقتصادی، معیارهای اصلی با وزن دهی مشخص در پنج سناریوی متفاوت تحلیل شده اند. برمبنای نتایج بدست آمده، افزایش فشار در خطوط اصلی انتقال آب، کاهش تعداد مسیرهای فرعی و طول منیفیلد مهمترین متغیرها برای بهبود و سهولت بهره برداری، کاهش هزینه ها و افزایش درجه اتوماسیون می باشد؛ افزایش درجه اتوماسیون تاثیر بهسزائی در کاهش هزینه های بهرهبرداری و توزیع یکنواخت آب در کل زمان آبیاری در سطح مزرعه دارد. به علاوه انعطاف پذیری سامانه در شرایط بحرانی یا عملیات خاکشوئی را بالاتر خواهد برد؛ بهطوریکه مقایسه بین شبکه متداول و شبکه بهینه سازی شده کمترشدن هزینه های احداث و بهرهبرداری تا 30 درصد و افزایش قابلیت اطمینان را نشان میدهد. لذا بهروزرسانی و تدوین دستورالعملهای طراحی متناسب با شرایط فنی و اقتصادی حاکم بر مزارع ایران، مستندسازی تجربیات، آموزش طراحان جهت کاهش هزینه، افزایش قابلیت اطمینان و جلوگیری از شکست طرحهای آبیاری تحت فشار بایستی مورد توجه بیشتر قرار گیرد.

آنالیز اقتصادی، بهینه سازی، شبکه آبیاری تحت فشار، مبانی طراحی، IRRICAD