کیومرث ملکی - دانشجوی دکتری جغرافیاوبرنامه ریزی شهری، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور
اسماعیل علی اکبری - استاد گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور
احمد پوراحمد - استاد گروه جغرافیای انسانی دانشگاه تهران
خسرو مرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه پیام نور

انسان در طول زندگی خویش سکونتگاه های اولیه را در نقاطی ساخته که از عناصر اصلی ایجادشده نظیر آب کافی، زمین مناسب و نزدیکی به راه های تجاری برخوردار بود، اما بروز تهاجمات و تجاوزات موجب شد که اصل مهم دیگری را نیز در ایجاد مراکز سکونتگاهی خود موردتوجه قرار دهد که آن، جاذبه دفاعی بود. ازاینروی، ایجاد دیوارهای دفاعی به عنوان یک اصل مطرح گردید. دیوارهای دفاعی و خاکریزهای متعلق به آغاز سکونت انسان در ایران هنوز برجاست و شکل آنها هنوز به موازات پیشرفت سلاحهای تهاجمی و تدافعی در هر دوره تاریخی تکامل یافته است. لیکن پدافند غیرعامل به سبب افزایش توان بازدارندگی نقش کلیدی در کاهش احتمال آغاز درگیریهای نظامی و سایر بلایای پرمخاطره داشته و در صورت پیادهسازی صحیح خواهد توانست آثار مخرب تهاجمهای پیشرو را تقلیل دهد. این مهم در کشور ما با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی، تهدیدات خارجی و... همیشه ضرورتی دوچندان داشته و دارد. دراین بین شبکه تهدید در فضای جغرافیایی منطقه اورامانات به سبب نقش گذرگاهی منطقه ایی و عبور به کشور عراق همیشه مورد غارت و جنگ و گاها سیل و زلزله و آتش سوزی و قحطی قرارگرفته است که حلقهای از مخاطرات را پیش روی ساکنان این تمدن دیرین با جغرافیای فرهنگی همگرا قرار داده است. مقاله حاضر از نوع توصیفی بوده و از نرمافزار Gis استفادهشده است. درنهایت ضمن مشخص نمودن گستره قلاع و تپه های حفاظتی، نحوه قرارگیری و ارتباط آنها با مراکز همجوار، تامین امنیت گستره سرزمینی در پهنه جغرافیای سکونتگاهی اهمیت سوق الجیشی منطقه را که نزدیکی قلعه تپه ها و شکل تقربای تیپیک و قرارگیری آن متناسب با توپوگرافی و شکل زمین شناختی منطقه واکاوی نموده است.

پدافند غیرعامل، قلعه تپه ها، حلقه مخاطره، شبکه تهدید، اورامانات، روانسر.