سید عبدالمجید قاضی زاده هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی شیروان
علی قادری - مدرس دپارتمان مهندسی تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه ای استان خراسان رضوی، ایران

کبد مهمترین کارخانه ی شیمیایی بدن است. این عضو با تولید صفرا کمک به هضم چربی ها نموده و بسیاری از سموم را از روده ها دفع می کند. قدرت کبد برای انجام این اعمال مهم، اغلب تحت تاثیر مواد متعددی که روزانه انسان در معرض آنها قرار می گیرد به خطر می افتد. گیاه خار مریم Silybum marianum در درمان پشتیبان بیماری های کبدی و اختلالات کیسه صفرا استفاده می گردد. این درحالی است که امروزه جدای از پیشینه ی تاریخی این گیاه به عنوان داروی محافظ کبدی، اثرات سودمند دیگرش در درمان بیماری های سایر اعضاء نیز شناسایی شده است. میوه گیاه خار مریم دارای فلاونوئیدهای گیاهی مهمی همچون سیلی بین، سیلی کریستین و سیلی دیانین است که در مجموع سیلی مارین نامیده می شوند و همگی دارای اثرات محافظت کننده ی کبدی می باشند. نقش سیلی مارین در درمان سیروز نیز با توجه به خواص فارماکولوژیکی همچون مهار مسیر لیپواکسی ژناز 5 ، مهار تولید لوکوترین B4 ، خواص پاکسازی رادیکال های آزاد و مهار فعالیت فاکتور نسخه برداری NF-Kappa B قابل توجیه می باشد. درسال های اخیر محققین به صورت گسترده ای به مطالعه ی داروهای گیاهی به عنوان جایگزینی برای درمان های شیمیائی پرداخته اند. در مطالعه ای که در سال 2004 در بین بیماران هپاتیت C مزمن در آمریکا انجام شد، شایع ترین داروی گیاهی مورد استفاده ی این بیماران سیلی مارین گزارش شده است. در مطالعه ای که در فنلاند انجام گرفت، پس از گذشت 4 هفته از مصرف داروی سیلی مارین در بیماران، مقادیر آنزیم های AST و ALT کاهش قابل ملاحظه ای داشت و در مطالعات بافت شناسی هم، روند ترمیمی یاخته ای کاملا مشخصی ، دیده شد. در مطالعات حیوانی نیز، سیلی مارین در مقابل سموم مختلف کبدی ناشی از داروهای هپاتو توکسیک، اثرات محافظتی خود را برروی یاخته های این بافت نشان داده است.

خارمریم، اختلالات کبدی، ترکیبات ثانویه