فروغ جعفرزاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
مهدی سلطانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
رقیه محمودی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
مریم قنواتی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

هدف: سیستم ایمنی ماهی با توجه به وضعیت این جانور در سلسله جانوری تکامل زیادی نیافته است و ایمنی اختصاصی تکامل کمی یافته و در عوض ایمنی غیر اختصاصی نقش بسیار موثری در محافظت ماهی در برابر عوامل بیماری زای و شرایط استرس زای محیطی دارد. از این رو استفاده از محرک های ایمنی با منشا گیاهی به ویژه گیاهان بومی ارجحیت بیشتری نسبت به سایر محرک های ایمنی دارند.گیاه سیاه دانه Nigella sativa یک گیاه دولپه ای از خانواده Ranunculaceae است که به صورت خودرو در نقاط مختلف کشور یافت شده و دارای اثرات ضد باکتریایی ، ضد ویروسی و تحریک ایمنی می باشد. مواد و روش کار: در این تحقیق تاثیر تجویز خوراکی عصاره سیاه دانه بر فاکتورهای خونی ماهی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت . از عصاره هیدروالکلی گیاه سیاه دانه استفاده گردید. خوراک مخصوص ماهی کپور به نسبت 0/5% با عصاره ترکیب شد. تعداد 200 قطعه ماهی کپور معمولی با وزن متوسط 40 گرم در 4 تیمار 50 قطعه ای تقسیم گردیدند (دو تیمار ایمن شده با باکتری آئروموناس هیدروفیلا و دو تیمار غیر ایمن ) در هر دو گروه ایمن و غیر ایمن یک تیمار با خوراک حاوی عصاره و یک تیمار با خوراک معمولی به مدت یک ماه تغذیه گردیدند. نتایج و بحث : در روزهای صفر ، 10 ، 20 ، 30 خونگیری از 6 ماهی در هر تیمار انجام شده آزمایشات هماتولوژی شامل تعداد گلبول های سفید(WBC)، گلبول های قرمز(RBC)، هماتوکریت (PCV)، هموگلوبین (Hb)، متوسط حجم گلبولی (MCV)، متوسط هموگلوبین موجود در هر گلبول (MCH) و نسبت هموگلوبین هر گلبول قرمز (MCHC) بود. با توجه به نتایج مشخص گردید که تجویز خوراکی عصاره سیاه دانه باعث افزایش تعداد گلبول های سفید خون در مراحل مختلف نمونه گیری هم در گروه ایمن و هم در گروه غیر ایمن می گردد که نشان از تحریک سیستم ایمنی ماهی در اثر این عصاره است که با نتایج اثر این عصاره در حیوانات خونگرم مطابقت دارد. ولی این عصاره بر اندیس های گلبول های قرمز ماهی کپور اثری نداشته است ، که قابل مقایسه با اثرات برخی محرک های ایمنی در ماهی است . یعنی می توان مطمئن شد که این عصاره با وجود افزایش تعداد گلبول های سفید و تحریک ایمنی ، تاثیر سویی بر فاکتورهای خونی ماهی کپور از جمله کم خونی ندارد

عصاره سیاه دانه ، هماتولوژی،گلبول های قرمز،گلبول های سفید