فهیمه ملکی مارشک - دانشجوی دکتری ادبیات حماسی دانشگاه فردوسی مشهد
مهدخت پورخالقی چترودی - عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

دراین جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اصول مکتب نقد نو به بررسی زبان حماسی در دو صحنه غنایی دیدار شیده با بانوگشسب از منظومه حماسی بانوگشسب نامه و دیدار سهراب وگردآفرید از شاهنامه فردوسی پرداخته و میزان موفقیت دو شاعر را در کاربست زبان، برای بیان مفهوم ومعنای مورد نظر، نشان داده و به این نتیجه رسیدهایم که فردوسی و سراینده بانوگشسب نامه، موسیقی و وزنو لحن را متناسب و همسو با معنی به کار میگیرند و این تناسب و همسویی در افزایش انسجام و پیوند میانابیات داستان و افزودن بر جنبه هنری و ادبی تاثیر بسزایی دارد. موسیقی بیرونی، میانی، کناری و همخوانی وهارمونی موجود در لحن و به کارگیری لحن متناسب با فضای غنایی- حماسی در هر دو اثر در خدمت محتوا قرار دارد. در مقایسه زبان دو متن- که دارای درونمایه حماسی مشترک هستند- فردوسی هنگام مواجهه سهراب و گردآفرید با ایجاز بلاغی و هنری به توصیف صحنه می پردازد و کلامش متناسب با فضا و درونمایهحماسی اثر برخوردار از انسجام و پیوند منطقی میان اجزا در استخدام معنا و مفهوم اصلی است. صحنه-پردازی در شاهنامه نسبت به منظومه بانوگشسب نامه قویتر است و فردوسی در انتخاب و گزینش واژگاندقت زیادی دارد و از تکرار پرهیز می کند، اما تکرار واژگان و وجود ردیف در تعداد زیادی از ابیات و واجآرایی های هنری فراوان در منظومه بانوگشسب نامه اگرچه یکی از عوامل برقرار کننده وحدت و انسجام طولیمیان ابیات و افزایش موسیقی کلام است، فضای حماسی را نسبت به فضای غنایی بسیار محدود کرده است.

نقد نو، انسجام، تناسب، بانوگشسب نامه، سهراب و گردآفرید