حسن سجادزاده - عضوهیات علمی دانشکده هنرومعماری،دانشگاه بوعلی سینا،همدان
علی ملکی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و فرهنگ،همدان

خانه ایرانی محمل باورها، عقاید و کمال خواهی انسان ایرانی است که با زندگی اجتماعی و روزمره او نیز عجین شده است و دراین راه، معمار ایرانی با بهره گیری از نوعی اشکال هندسی و ترکیبات آن به تجلی این ابعاد می پردازد. محرمیت در فضای معماری، کالبد دادن به فضا به گونه ای است که دارای حریم از دو جنبه کالبدی و معنایی باشد. حریم داشتن در حوزه کالبد فضایی بیشتر متمرکز بر اصولی است که امنیت فضا را شکل خواهند داد و در حیطه معنایی ویژگی هایی است که حرمت و ارزش را برای فضای معماری به ارمغان آورد به گونه ای که فرد در آن به آرامش برسد.این مقاله با روشی تحلیلی - اسنادی و با تحلیل تفسیری اشکال و تناسبات هندسی به کاررفته درخانه های ایرانی، در قالب نمونه های موردی خانه های قدیمی ایران، به دنبال پاسخ به این سوالات اساسی است که این اشکال و هندسه چگونه توانسته است زمینه ی تحقق سکونت در خانه ی ایرانی را فراهم آورده است.مقاله بر این فرض استوار است که معمار ایرانی، همواره از اشکال هندسی مربع و دایره و ترکیبات آن به عنوان اشکالی برای رسیدن به تعالی وکمال بهره برده وبه دنبال معنایی ورای معنای مادی آن بوده است؛ به گونه ای که اجزای هرخانه ازجمله: اتاق، حوضخانه، هشتی، حیاط و ...، همگی با بهره گیری از اشکال مربع و دایره به دنبال تجلی درونگرایی، سلسله مراتب و سایر ویژگی هایی است که بتواند مفهوم سکونت و آرامش را در خانه ایرانی متجلی سازد. در نتیجه می توان با بهره گیری از هندسه در خانه ها آنجا را به مکانی برای وصل شدن به معبود تبدیل کرد.

هندسه، سکونت، مربع، دایره، خانه ی قدیمی ایران