سید مجتبی شهرآئینی - دانشجوی کارشناسی ارشد خط مشی گذاری عمومی دانشگاه تهران

مساله اندازه بهینه دولت یکی از کهن ترین مجادلات و مناقشات تاریخی میان بسیاری از اندیشه وزان حوزه حکمرانی جوامع بوده و نظرات متنوعی در طیف گسترده میان دولت حداقلی و حداکثری مطرح و تئوریزه شده است. این در حالی است که به نظر می رسد حکایت بدی ذاتی دولت بزرگ یا کوچک اساسا برداشتی نادرست از مساله اندازه دولت بوده و آنچه در درجه اول از اهمیت و اولویت برخوردار است، اثربخشی و کیفیت دولت و همچنین شرایط و نیازمندی های گوناگون جوامع مختلف است. به نظر می رسد یکی از علل تجویز نسخ عمومی و کم فایده در تبیین اندازه بهینه دولت ها کم توجهی به ابعاد و مولفه های گوناگون اندازه دولت است. این در حالی است که در صورت وجود نگاهی جامع به مساله اندازه دولت، امکان تجویز توصیه های سیاستی مشخص در ارتباط با هر یک از ابعاد و مولفه های اندازه دولت متناسب با شرایط کشور پدید می آید. مقاله حاضر درصدد نمایاندن تصویری روشن از ابعاد و ملاحظات مساله اندازه دولت است تا از این رهگذر، درک مناسبی از مفهوم اندازه دولت حاصل شود. بر این اساس اهم ملاحظات سنجش و مقایسه اندازه دولت ها با تمرکز بر شرایط کشور ایران در قالب ملاحظات شش گانه ابعاد بودجه ای، غیربودجه ای و تصدی گری دولت، یارانه حامل های انرژی، چند نرخی بودن ارز و سطوح مختلف دولت دسته بندی و مطرح می شود

اندازه دولت، بودجه ای، غیربودجه ای، تصدی گری دولتی، سطوح فعالیت دولت، یارانه