سمیرا عنایتی - دانشجوی مقطع ارشد بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
مهدی داوری - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
عزیز حبیبی ینگجه - استاد شیمی فیزیک، دانشکده علوم دانشگاه محقق اردبیلی
عسگر عباداللهی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده مغان، دانشگاه محقق اردبیلی

گونه های جنس فوزاریوم از مخرب ترین عوامل بیماریزای گیاهی به شمار می روند. استفاده از سموم شیمیایی به عنوان روش متداول در مدیریت بیماری های گیاهی اثرات جانبی متعددی را در پی داشته است. بنابراین، استفاده از استراتژی های کنترل زیستی جهت مدیریت صحیح چنین عوامل مخربی ضروری میباشد. در این پژوهش، اثر بازدارندگی از رشد قارچ های Trichoderma harzianum و T. viride روی شش گونه فوزاریوم شامل Fusarium oxysporum fsp. lycopersici (عامل پژمردگی گوجه فرنگی)، F. oxysporum fsp. lentis (عامل پژمردگی عدس)، F. graminearum UM29، F. graminearum UM89 (عامل سوختگ ی سنبله گندم)، F. verticillioides (عامل پوسیدگی بلال ذرت) و F. brasilicum (عامل سوختگی سنبله جو) در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها به دو روش کشت متقابل قارچ های آنتاگونیست و بیمارگر و تاثیر مواد فرار عوامل آنتاگونیست در رشد میسلیومی قارچ های بیمارگر روی محیط کشت PDA در شرایط آزمایشگاهی با سه تکرار انجام گرفت و قطر پرگنه ها به صورت یک روز در میان اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که هر دو گونه قارچ آنتاگونیست در رقابت تغذیه ای موفق تر از قارچ های بیمارگر بوده و قادر به ممانعت از رشد میسیلیومی قارچ های بیمارگر هستند. در آزمایش کشت متقابل، بیشترین درصد بازدارندگی از رشد در تیمار T. viride/F. brasilicum (64/78%) و کمترین آن در تیمار T. harzianum/F. oxysporum (36/52%) مشاهده گردید. در تیمارهای مربوط به تولید مواد فرار، نتایج متفاوتی حاصل شد، بهطوریکه بیشترین و کمترین مقدار ممانعت از رشد به ترتیب در تیمار T. viride/F. graminearumUM89 (49/7%) وT. harzianum/F. verticillioides (13/1%) مشاهده گردید. ن تایج این بررسی نشان می دهد که برهمکنش گونه های مختلف تریکودرما با گونه های مختلف جنس فوزاریوم دارای اثرات متفاوتی است، بنابراین بررسی های اولیه قبل از استفاده تجاری از گونه های تریکودرما در برنامه های مدیریت تلفیقی بیماری های گیاهی ضروری به نظر می رسد.

کنترل بیولوژیک، فوزاریوم، Trichoderma