مصطفی عمری کولانکوه - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
نعمت هدایت ایوریق - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
آزاده بوستان - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
رضا سیدشریفی - گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

منشا و تاریخ اهلی شدن اسب چندین دهه در زیست شناسی و باستان شناسی مورد مطالعه قرارگرفته است. ژنوممیتوکندریایی با توجه به نرخ جهش بالا، عدم نوترکیبی و ارثبری مادری یک نشانگر قدرتمند در مطالعاتفیلوژنتیک و فیلوژئوگرافیک به حساب می آید این مطالعه با هدف بررسی تکاملی اسب سانان با استفاده از ژنوممیتوکندریایی انجام گرفت. جهت انجام این مطالعه از توالی یابی ناحیه کنترل (D-Loop) و توالی های موجود درپایگاه NCBI برای گور خر و الاغ استفاده شد. سپس درخت فیلوژنی جهت بررسی تکاملی گونه اسب سانان ترسیمگردید که منجر به ایجاد 61 شاخه متفاوت در سه کلاستر گردید. در داخل این گراف گورخر معمولی یک گروهفشرده را به خود اختصاص داده است. اسب ها و الاغ با وجود اینکه در گروه متمایزی قرار داشتند نسبت به گورخراز لحاظ تکاملی نزدیک به هم بودند. کمترین سطوح فاصله ژنتیکی بین گورخر و الاغ مشاهده شد که نشاندهندهنزدیکی روابط فیلوژنتیکی آنها است. بیشترین سطوح مقدار تمایز ژنتیکی بین اسب و گورخر مشاهده گردید.

ژنوم میتوکندریایی، فیلوژنتیک، اسب سانان، فاصله ژنتیکی، تمایز ژنتیکی