اکرم اشرفی زاوه - مربی گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران. مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران
حسین صبوری فرد - مربی گروه گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه ای استان خراسان رضوی، نیشابور، ایران
الهام آزموده - مربی گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران. مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران

مقدمه: آندومتریوز، یک مشکل شایع ژنیکولوژیک است که می­تواند منجر به تخریب زندگی یک زن گردد. برخی روش­های دارویی و رزکسیون جراحی در درمان درد ناشی از آندومتریوز موثر می­باشد، اما با میزان عود بسیار بالایی همراه هستند. مطالعه مرور نقلی حاضر با هدف بررسی کارایی برخی درمان­های طب مکمل بر کنترل عوارض ناشی از آندومتریوز انجام شد. روش کار: در این مرور، مقالات مرتبط با جستجوی پایگاه­های اطلاعاتی Pubmed، Cochrane، Scopus، Web of Science، Uptodate، SID، Irandoc و Magiran و همچنین موتور جستجوی Google scholar بدون محدودیت زمانی تا فوریه 2019 مورد بررسی قرار گرفت. جستجو با استفاده از کلیدواژه­های Endometriosis، Complementary Therapies، Acupuncture، Massage، Herbal Medicine،Transcutaneous Electric Nerve Stimulation و معادل فارسی آنها صورت پذیرفت. یافته ها: بر اساس استراتژی جستجو، 8702 مقاله در مرحله اول یافت شد که در نهایت 12 مورد از آنها معیارهای ورود به مرور حاضر را داشتند. بر اساس یافته­های این مطالعات، استفاده از طب سوزنی و گیاهان دارویی اثرات بسزایی بر بهبود شاخص­های بیماری آندومتریوز همانند درد مزمن لگنی، دیس پارونی، دیسمنوره و ناباروری دارند. به علاوه نتایج 2 مطالعه در زمینه مقایسه داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی مرسوم مورد استفاده در درمان آندومتریوز، نشان­دهنده برابری اثر هر دو در کاهش درد و بهبود میزان باروری بود. تاثیر ماساژ درمانی و استفاده از تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست در مدیریت درد در این بیماران در دو مطالعه مجزا مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری: یافته­های مطالعه حاضر حاکی از اثرات مثبت استفاده طب سوزنی، گیاهان دارویی، ماساژ درمانی و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست در مدیریت عوارض ناشی از بیماری آندومتریوز می­باشد، لذا استفاده از این رویکردهای درمانی و ارجاع بیماران به متخصصین طب مکمل به عنوان یکی از اولویت­های مهم در مدیریت عوارض ناشی از این بیماری مطرح می­گردد.

آندومتریوز, تحریک الکتریکی عصب از راه پوست, طب سوزنی, گیاهان دارویی, ماساژ