روح الله بهرامی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه رازی
پروین رستمی - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه لرستان

در آستانه دهه چهل، دانشجویان ایرانی در کشورهای اروپای غربی و آمریکا کنفدراسیونی از گرایش­های مختلف از قبیل گرایش به حزب توده، جبهه ملی و جریان­های اسلامی جهت سازماندهی برنامه­های اعتراضی علیه حکومت پهلوی تشکیل دادند. از جمله این کشورها ایتالیا بود که با گسترش مناسبات فرهنگی با ایران با اعزام تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی مواجه بود. نفوذ جریان­ها و احزاب چپ مارکسیستی کمونیستی و سوسیالیستی در ایتالیا دانشجویان ایرانی ساکن در ایتالیا را تحت تاثیر خود قرار داد. بنیان پژوهش حاضر بر این پرسش است که دانشجویان ایرانی در ایتالیا چگونه به فعالیت­های سیاسی روی آوردند و چگونه فعالیت­های خود را در آنجا و در قالب چه گرایش­هایی سازمان­دهی کردند دانشجویان از طریق کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان و با ایجاد سازمان­ها و تشکیلات چپ گرایانه و با زمینه­های نفوذ حزب توده ایران و ارتباط و نفوذ حزب کمونیست ایتالیا در موقعیت­های مناسب به فعالیت علیه حکومت پهلوی می­پرداختند. یافته پژوهش نشان داده است که با وجود تمایلات ناسیونالیستی و اسلامی در میان دانشجویان و محصلین ایرانی در ایتالیا، با توجه به حمایت­های احزاب کمونیست ایتالیا و نفوذ حزب توده، بسیاری از دانشجویان ایرانی با گرایش­های چپ جذب کنفدراسیون شدندو با تشکیل سازمان­هاو انجمن­های دانشجویی علیه حکومت پهلوی فعالیت می­کردند.  

ایران, ایتالیا, کنفدراسیون دانشجویی, دانشجویان ایرانی, حزب توده, کمونیست, جبهه ملی