محمدرضا علم - استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران
افروز مرادی - دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران

طرح اسکان عشایر یکی از برنامه­های اصلاحی رضاشاه در راستای ایجاد دولت ملی در ایران و پروژه ملت سازیبود که در مناطق مختلف کشور به کمک ارتش به اجرا درآمد. منطقه ممسنی در استان فارس، یکی از مناطق تمرکز ایلات عشایری بود که به عنوان یکی از مناطق هدف، طرح اسکان عشایر را تجربه کرد. این پژوهش که با رویکرد توصیفی تحلیلی و برپایه اسناد فراهم گردیده،در پی پاسخ گویی به این سوال است که با توجه به عدم همخوانی بین سیاست متمرکزسازی و ساختار سنتی زندگی ایلی، دولت چه راهکاری را برای اجرای کامل طرح اسکان عشایر در قبال ایلات منطقه ممسنی انجام داد و چرا این طرح در این منطقه با توفیق چندانی همراه نبود یافته های پژوهش حاکی از آن است که دولت با درنظرگرفتن برنامه­های مشخص چون اعمال نفوذ بر ایلات از طریق الغای مقامات موثر ایلی، اخذ تعهدات از روسای ایلات، ارائه طرح­های جدید اسکان، در عملیاتی کردن این طرح کوشید، لیکن این طرح در منطقه ممسنی به دلایلی چند مانند عدم بسترسازی فرهنگی و اقتصادی، استفاده از عنصر اجبار جهت اجرای برنامه، استقرار ایلات در مکان های نامطلوب، عدم به کارگیری عوامل اجرایی مناسب پس از اسکان و به تبع آن زیان اقتصاد عشایری در منطقه ممسنی با موفقیت چندانی همراه نشد.

رضاشاه, ­ اسکان عشایر, فارس, ممسنی