نقش کمپانی هند شرقی انگلیس در تغییر جایگاه سیاسی و اقتصادی ایران در خلیج فارس
عنوان مقاله: نقش کمپانی هند شرقی انگلیس در تغییر جایگاه سیاسی و اقتصادی ایران در خلیج فارس
شناسه ملی مقاله: JR_HII-23-18_002
منتشر شده در شماره 18 دوره 23 فصل در سال 1392
شناسه ملی مقاله: JR_HII-23-18_002
منتشر شده در شماره 18 دوره 23 فصل در سال 1392
مشخصات نویسندگان مقاله:
جواد موسوی دالینی
محمد علی رنجبر
خلاصه مقاله:
جواد موسوی دالینی
محمد علی رنجبر
با اکتشافات جغرافیایی اواخر قرن 15م/9ق ، شرایط حاکم بر خلیجفارس دگرگون شد و ساختارهای پیشین که رونق تجارت و دریانوردی آزاد همراه با تسلط و حاکمیت سیاسی و اقتصادی ایران بر خلیجفارس بود، از میان رفت. کمپانی هند شرقی انگلیس برای نظم دادن به مبادلات بازرگانی اتباع انگلیسی در شرق، با کسب مجوز تجاری از ملکه الیزابت در سال 1600م/1010ق ایجاد شد و پانزده سال پس از آن در بمبئی و کلکته نمایندگی تاسیس کرد. این کمپانی نزدیک به دو دهه پس از تاسیس، خلیجفارس را از جمله مناطق نفوذ خود در کار تجارت برشمرد و برای آن جایگاه ویژهای در نظر گرفت . با شکست و اخراج پرتغال از هرمز (1622م/1032ق)، موقعیت کمپانی هند شرقی انگلیس در منطقه تثبیت شد. در دوره ی حکومت افغانها و عصر نادرشاه (1148-1160ق) با وجود مشکلات و نابسامانیها، تکاپوی تجاری عناصر انگلیسی در سرحدات جنوبی ایران ادامه یافت. با آغاز فعالیتهای سیاسی کمپانی در خلیجفارس از سال 1763م/1177ق، تلاشهای استعمار بریتانیا برای حاکمیت بر خلیجفارس و تقابل و نقض حاکمیت و منافع ملی ایران نمود بیشتری یافت و در دوره ی حکومت زندیه (1175-1207ق) و به ویژه اوایل قاجاریه (1820م/1235ق)، این تلاش ها بیشتر شد. یافتههای پژوهش حاکی از این است که تلاش برای انزوا، ناتوان سازی و محدودکردن نقش آفرینی ایران در حوزه ی استراتژیک خلیجفارس، در این مقطع سیاست کمپانی هند شرقی انگلیس محسوب می شد .
کلمات کلیدی: خلیج فارس, کمپانی هند شرقی انگلیس, مرکانتیلیسم, قرارداد صلح عمومی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/935474/