محمد میرزاعلی - گروه معماری، واحد گنبدکاووس، دانشگاه آزاد اسلامی، گنبدکاووس، ایران
محمدرضا عابدی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

امروزه بسیاری از کشورهای جهان به گردشگری توجه خاصی دارند. چراکه مهم ترین تاثیر آن در اقتصاد جهان، ایجاد درآمد و اشتغال زایی است. در این میان، گردشگری روستایی نقش مهمی را در احیاء ومتنوع سازی اقتصاد این جوامع ایفا نموده و در مقابل، منجر به ایجاد تغییراتی در محیط اجتماعی، اقتصادی، زیستی و به ویژه کالبد معماری نواحی روستایی شود. طوری که شکل گیری و گسترش روزافزون خانه های دوم از جمله مهم ترین پیامد توسعه گردشگری در سطح سکونتگاه های روستایی به شمار می رود. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده تا به بررسی و کنکاش اثرات گردشگری روستایی را بر جنبه های کالبد معماری این سکونتگاه ها با تاکید بر خانه های دوم پرداخته و این موضوع را از منظر توسعه پایدار روستایی مد نظر قرار دهد. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع مطالعات کاربردی بوده و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. قلمرو مکانی تحقیق شامل روستاهای دهستان بهنمیر شهرستان بابلسر می باشد که برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و پیمایشی (عمدتا پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماریتحقیق شامل 5672 سرپرست خانوارهای روستایی دارای مسکن مستقل بوده که در مجموع تعداد 120 نفر از آن ها به شیوه تصادفی ساده، بعنوان حجم نمونه انتخاب گردید. همچنین تعداد 30 نفر نیز از گردشگرانمورد سنجش و سوال قرار گرفتند. میزان پایایی پرسشنامه های تحقیق با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر به ترتیب برابر 0/83 و 0/85 بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که بین نظرات سرپرستان خانوارها نظرات گردشگران در خصوص اثرات و پیامدهای کالبد معماری گردشگری روستایی همگرایی معناداری وجود دارد. به طوری که، از دیدگاه هر دو گروه مهم ترین پیامدهای منفی گردشگری روستایی با تاکید بر گسترش خانه های دوم، تغییر کاربری اراضی و تبدیل مراتع و منابع ملی و باغات به واحدهای مسکونی- تجاری، تغییر در مناظر و چشم اندازهای معماری، عدم توجه به حریم ایمن رودخانه و نیزناهماهنگی در بافت کالبدی و طرح معماری روستاهاست که این مسایل در میان مدت و درازمدت می تواند منجر به ناپایداری سکونتگاه ها در نواحی روستایی منطقه گردد.

گردشگری، گردشگری روستایی، کالبد معماری، خانه های دوم، دهستان بهنمیر بابلسر