ابراهیم سپهر - دانشگاه ارومیه شیمی و حاصلخیزی
سید جواد قریشی - دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - دانشگاه ارومیه

سابقه و هدف: تغذیه گیاه یکی از عوامل مهم در افزایش بهبود کمی و کیفی محصولات با افزایش کارایی مدیریت کودی مزارع می-باشد. روش تلفیقی تشخیص و توصیه (DRIS) می تواند به عنوان یکی از روش های موثر در تفسیر نتایج تجزیه گیاه و نیاز های غذایی در محصولات زراعی و باغی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اهمیت کشت هندوانه در پلدشت آذربایجان غربی و نبود اطلاعات تغذیه ای در مورد این محصول، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت تغذیه ای هندوانه، تعیین نرمها و حدود بهینه عناصر صورت گرفت.مواد و روش ها: اعداد مرجع دریس از بانک اطلاعاتی شامل غلظت های عناصر غذایی و مقدار عملکرد تهیه و نمونه های برگ در 147 مزرعه هندوانه کاری در شمال استان آذربایجان غربی جمع آوری و غلظت های عناصر غذاییB, Cu, Zn, Mn, Fe, Mg, Ca, K, P, N تعیین شد. براساس روش دریس مزارع به دو جامعه عملکرد کم و زیاد (40 تن عملکرد به ازای هر هکتار) تفکیک شدند و بر این اساس 23% از مزارع در گروه با عملکرد بالا و 77% در گروه با عملکرد پایین قرار گرفتند. نرم های DRIS برای نسبت های عناصرغذایی مختلف تعیین و همچنین شاخص های DRIS برای ارزیابی تعادل و نیاز عناصرغذایی محاسبه شد. یافته ها: دامنه کفایت بدست آمده از DRIS در برگ های هندوانه برای عناصر ماکرو Mg, Ca, K, P, N به ترتیب: 4/3-5/2 ، 34/0-16/0 ،25/2-8/1 ، 3/2-4/1 ، 65/0-3/ 0درصد و برای عناصرمیکرو B, Cu, Zn, Mn, Fe به ترتیب: 164-59 ، 121-44، 57-33 ، 5/20-3/9 ، 43 – 11 میلی گرم بر کیلوگرم ماده خشک بودند. غلظت های بهینه عناصر غذایی Mg, Ca, K, P, N به ترتیب:8/2، 2/0، 8/1، 55/1، 33/0 درصد و Fe, Mn, Zn, Cu, B 83، 71، 34، 11، 17 میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شدند.نتیجه گیری: از 45 نسبت عنصر غذایی که به عنوان نرم های دریس انتخاب شدند، 41 نرم با نسبت واریانس بیشتر از 2 بود که حاکی از اهمیت عناصر تشکیل دهنده این نسبت ها در عملکرد می باشد. در بین عناصر پرمصرف منفی ترین شاخص عنصر نیتروژن بدست امد که در 36 درصد از مزارع مورد مطالعه (42 مزرعه) کمبود نیتروژن رتبه اول یا دوم را به خود اختصاص داده بود، در بین عناصر کم مصرف، روی(Zn) شدید ترین کمبود را در بین عناصر مورد بررسی بدست آورد، به طوریکه در 73 درصد مزارع شاخص آن منفی بدست امد و بطور کلی کمبود های پتاسیم در 22%، منیزیم 20% ، کلسیم 12% ،فسفر 7% ، روی 31% ، آهن 21% ، مس 16% ، منگنز 11% و بور در 9% مزارع وجود داشت و ترتیب اولویت بندی عناصر پرمصرف برای منطقه مورد مطالعه بصورت N> K> Mg> Ca> P و عناصر کم مصرف Zn> Fe> Cu> Mn> B تعیین شد. شاخص تعادل غذایی (NBI) محاسبه شده برای مزارع، نشان دهنده نداشتن تعادل نسبی بین عناصر غذایی جذب شده بوسیله هندوانه می باشد و بیانگر نداشتن مدیریت صحیح و کوددهی نامتعادل در این مزارع می باشد.

هندوانه , شاخص های دریس , تعادل تغذیه ای , نرم های DRIS ؛