علیرضا شایگان فر - گروه علوم باغبانی و فضایی سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، ملایر
مجید عزیزی - گروه علوم باغبانی و فضایی سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
موسی رسولی - گروه علوم باغبانی و فضایی سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، ملایر

افزایش تابش پرتو فرابنفش B به عنوان یکی از پیامدهای تغییر اقلیم در سالهای اخیر بشمار میرود. امروزه پرتو فرابنفش یک عامل ساده محیطی به شمار نمیآید بلکه به عنوان یک الیسیتور و عامل تعدیل کننده که قادر به تعویض و تغییر بین متابولیتهای اولیه و ثانویه است در نظر گرفته میشود. صفات فیزیولوژیک مورد بررسی در این مطالعه شامل گلوتاتیون ردوکتاز، گلوتاتیون پروکسیداز، آسکوربات پروکسیداز، سوپراکساید دیسموتاز، کاتالاز، مالون دآلدئید، پرولین، فنل کل و کلرفیل آ، ب و کل بود. با در نظر گرفتن این نکته که تنش فرابنفش B میتواند به عنوان یکی از تنشهای غالب در رویشگاه طبیعی آویشن دنایی به شمار آید، هدف از این بررسی علاوه بر ارزیابی پاسخهای فیزیولوژیک آویشن دنایی تحت سه سطح مختلف فرابنفش (فرابنفش محیط، تنش فرابنفش B و کاهش فرابنفش)، ایجاد شرایطی بود که با کاهش اثرات سوء تغییر سطوح فرابنفش توسط برخی تیمارهای محافظ (ملاتونین، گلوتاتیون و مخلوطی برابر از نانوکود آهن و روی)، بتوان تولید متابولیت ثانویه القا شده توسط پرتو فرابنفش را از طریق کاهش هزینه صرف شده به رفع اثرات نامطلوب، افزایش داد. آزمایش مزرعهای به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرارو در شرایط طبیعی اجرا شد. نتایج نشان داد در سطح فرابنفش محیطی ملاتونین بیشترین تاثیر مثبت را بر فعالیت آنزیمها داشت. در حالی که در سطح فرابنفش B و فرابنفش کاهش یافته ، تیمار نانوکود بیشتر موثر واقع شد. تیمار گلوتاتیون اثراتی متفاوت در سطوح مختلف فرابنفش و تا حدی یکسان نشان داد.

پرتو فرابنفش B، گلوتاتیون، ملاتونین، نانوکود