مسعود طوسی سعیدی - دانشجوی دکتری فلسفه دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

در نیمه دوم قرن گذشته، فیلسوفان علم، وجوه غیرعینی علم را مدنظر قرار داده و درباره آن، به نظریه پردازی پرداختند. در امتداد این تلاش های نظری، با توجه به اینکه واضح شده بود که علم متاثر از عوامل و گرایش های فلسفی- اجتماعی است، این سوال مهم، به ویژه نزد خداباوران، مطرح گردید که نسبت وجوه غیرعینی علم جدید شامل وجوه متافیزکی، معرفت شناختی، فرهنگی، غایی و روشی با دین و آموزه های آن چگونه است در پاسخ به این سوال، طیف متنوعی از نظریه ها از سوی متفکرین عرضه شده است که بسیاری از آن ها، به فضای فکری جهان اسلام نیز منتقل شده و آن را تحت تاثیر قرار داده اند. با این حال، به نظر می رسد که تفاوت های مهمی میان اسلام و مسیحیت وجود دارد که بررسی تطبیقی دقیق تری را برای تشخیص رابطه اسلام و علم جدید و شباهت ها و تفاوت های آن با مسیحیت ضروری می سازد. در این مقاله به بررسی تطبیقی نسبت اسلام و مسیحیت با علم، به تفکیک از سه منظر تاریخی ، فرهنگی و معرفتی پرداخته می شود و با تاکید بر تفاوت های این دو دین ابراهیمی در رابطه شان با علم از سه منظر مذکور، تبیین خواهد شد که اسلام، اگرچه تفاوت های مهمی با مسیحیت در رابطه اش با علم جدید دارد اما در عین حال، چنین نیست که هیچ گونه چالشی نداشته باشد و نسبت خود با علم جدید را، بر مبنای وحدت و همبستگی کامل تعریف نماید. در عین حال، توضیح داده خواهد شد که چگونه چالش های اسلام با علم جدید، متفاوت از چالش های مسیحیت است و در نتیجه، در تبیین نسبت میان اسلام و علم جدید، از نظریه های زیست جهان مسیحی، می بایست با دقت نظر بیش تری بهره برد.

تعارض علم و دین، اسلام، مسیحیت، واقع گرایی علمی، علم گرایی