زهرا بیات - دانشجوی دکتری- بیابانزدایی، دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان، ایران
احمد صادقی پور - استادیار، دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان، ایران
محمدرضا یزدانی - دانشیار، دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان، ایران
علی اصغر ذوالفقاری - استادیار، دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان، ایران

رشد فزاینده جمعیت از یک طرف و افزایش شدت بهره برداری از طرف دیگر روز به روز به وسعت مناطق بیابانی جهان می افزاید. با توجه به تخریب مراتع، توزیع نامناسب بارش و نیاز به تامین غذا برای جمعیت روبه افزایش، بایستی در پی یافتن راه حلی برای افزایش تولید غذا بود. کشت گونه های زراعی و علوفه ای یکی از راه های تامین غذا برای جهانیان است که موجب کاهش وابستگی به مراتع و تولیدات آن می گردد. این در حالی است که شوری خاک و آب، علاوه بر اختلال و کاهش قابلیت جذب آب توسط ریشه ها، گیاهان را نیز از نظر تغذیه ای و فرایندهای متابولیکی دچار مشکل می نماید. امروزه جهت صرفه جویی در میزان آبیاری، هزینه های نگهداری و بهبود شرایط استقرار پوشش گیاهی بومی مناطق، انواع مالچ مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور ارزیابی تاثیر انواع مالچ بر برخی خصوصیات گیاهی ذرت علوفه ای در سطوح مختلف شوری آب آبیاری در محیط گلخانه، این آزمایش در قالب طرح فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل مالچ در چهار سطح مالچ مصنوعی رزین اکریلیک (T1=RA)، مالچ مصنوعی رزین اکریلیک حاوی 3 درصد نانورس (T2=RA+NC)، مالچ پلاستیک (T3=PE) و بدون مالج (فاقد پلیمر مصنوعی و نانورس- شاهد Ctrl) بوده و چهار سطح شوری آب آبیاری شامل 0/5، 2/5، 4 و 7 دسی زیمنس بر متر بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای مالچ و شوری بر شاخص ارتفاع گیاه، تعداد برگ، بایومس کل، وزن خشک اندام هوایی و ریشه معنی دار بوده است. به طوری که استفاده از انواع مالج موجب بهبود خصوصیات گیاهی ذرت علوفه ای نسبت به تیمار شاهد (Ctrl) گردیده است و از شدت اثرات منفی شوری آب آبیاری کاسته است. بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی و بایومس کل در T2=RA+NC با شوری آب آبیاری ds/m4 به ترتیب برابر با 33/95 گرم و 33/62 گرم در محیط گلخانه بوده است. همچنین بیشترین میزان وزن خشک ریشه در T1=RA با شوری آب آبیاری 4 دسی زیمنس بر متر برابر با 1/5 گرم بوده است. بایستی درنظر داشت که نانورس به کار برده شده سبب آن گردیده است که خصوصیات پلیمر بهبود یابد. مالچ پلاستیک نیز بدون درنظر گرفتن اثر شوری، موجب اثرگذاری بر رطوبت خاک و تعداد برگ ذرت گردیده است. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، به نظر می رسد از انواع مالچ برای کاهش اثرات شوری آب آبیاری در کشت گیاهان علوفه ای و زراعی می توان بهره جست.

مالچ، آبیاری، شوری آب، پلیمر، نانورس