مژده دوستی - گروه گیاهپزشکی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
مسعود احمدزاده - گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
رضا صادقی - گروه گیاهپزشکی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، پاکدشت، ایران
آزاد عمرانی - موسسه دانش میوه خاورمیانه، عضو هیئت مدیره انجمن ارگانیک ایران

امروزه با توجه به مزایای پروبیوتیک های گیاهی از جمله بهبود رشد گیاه، حاصلخیزی و باروری خاک و تامین نیازهای غذایی سالم و غنی تر، توجه زیادی به میکروارگانیسم ها معطوف شده است و افزایش کیفیت و کمیت محصول بدون آسیب رساندن به اکوسیستم مزرعه حائز اهمیت است؛ بنابراین، هدف از این مطالعه، بررسی اثر پرایمینگ بذر گندم با آنتاگونیستهای محرک رشد بر خصوصیات رشدی گندم در گلخانه بود. بدین منظور اثر آنتاگونیستهای محرک رشد اعم از قارچ Trichoderma harzianum و باکتری Bacillus subtilis و نیز اثر تلفیقی اینها با نسبتهای مساوی (1:1)، نسبتهای 2:1 باسیلوس به تریکودرما و نسبت 2:1 تریکودرما به باسیلوس بر گندم رقم پیشگام، در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در دو نوع خاک گلخانه (استریل) و مزرعه (غیر استریل) بررسی شد. همچنین به منظور تعیین اثرات آنتاگونیستی باکتری و قارچ بر یکدیگر از آزمون کشت متقابل استفاده شد. نتایج نشان داد که سویه باسیلوس در آزمون کشت متقابل، رشد قارچ تریکودرما را به میزان %53 کاهش داد. بیشترین میزان جوانه زنی مربوط به تیمارهای باسیلوس، تیمار تلفیقی تریکودرما و باسیلوس با نسبت مساوی و تیمار تریکودرما به باسیلوس با نسبت 2:1 بود. تیمار 2:1 تریکودرما به باسیلوس بر صفات طول ساقه چه، وزن تر ساقهچه و وزن خشک ساقهچه اختلاف معناداری با شاهد و بقیه تیمارها در سطح احتمال %5 نشان داد. تیمار تریکودرما بر صفت وزن تر ریشه چه اختلاف معنیداری با بقیه تیمارها در سطح احتمال %5 نشان داد. تیمار تلفیقی 2:1 تریکودرما به باسیلوس با خاک مزرعه ای بیشترین میزان طول ریشه چه و اختلاف معنیداری را با شاهد و بقیه تیمارها نشان داد. همچنین تیمارهای تلفیقی باسیلوس و تریکودرما با نسبت مساوی و تیمار 2:1 تریکودرما به باسیلوس بیشترین میزان مجموع کلروفیل و کارتنوئیدها را داشتند و اختلاف معنیداری را با شاهد نشان دادند. بر اساس نتایج این آزمایش، پرایمینگ بذر گندم با تلفیق تریکودرما و باسیلوس با نسبت 2:1 در جهت افزایش رشد گیاه گندم توصیه میشود.