پریسا حسن شیخی - بخش گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
جهانگیر حیدرنژاد - بخش گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین معصومی - بخش گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

گیاهان خانواده Fabaceae میزبان اصلی اعضای جنس Nanovirus از خانواده Nanoviridae هستند. پیکره های این ویروسها چندوجهی به قطر 17-20 نانومتر و دارای هشت قطعه ژنوم دیانای تک لای حلقوی به اندازه تقریبی یک کیلو باز میباشند. تمام نانوویروسهای شناخته شده توسط شته ها با رابطه گردشی و پایا منتقل میشوند. در این مطالعه، یک بیماری شبه ویروسی در گیاه گون در دشتهای اطراف شهرکرد با علائم شبیه آلودگی نانوویروسها مانند سبزردی، ریزبرگی و کوتولگی روی یک گونه از این گیاه با نام علمیAstragalus myriacanthus Boiss. موردبررسی قرار گرفت. بر این اساس، دی ان ای کل از یک نمونه گیاه آلوده (جدایه (G50 استخراج شد و با کمک آزمون پی سی آر و آغازگرهای عمومی نانوویروسها، قطعات ژنومی DNA-C، DNA-U1 و DNA-U4 به اندازه تقریبی یک کیلو باز تکثیر و بعد از همسانه سازی، تعیین ترادف گردیدند . نتایج حاصل از مقایسه ترادفهای به دست آمده با ترادفهای موجود در بانک جهانی ژن، نشان داد که یک نانوویروس جدید همراه با بیماری موجود در گیاهگون با علائم سبزردی و کوتولگی است. در مرحله بعد مولکولهای حلقوی موجود در دی ان ای کل استخراج شده از گیاه آلوده با استفاده از روش دایره غلتان غنی سازی گردید و سپس با روش نسل جدید ترادف یابی، 14 قطعه شامل ده قطعه ژنومی DNA-R(n=1)، DNA-C(n=2)،DNA-S(n=1)، DNA-M(n=2)، DNA-N(n=1)، DNA-U1(n=1)، DNA-U2(n=1) و DNA-U4(n=1) و چهار مولکول آلفاستلایت موجود در بافت گیاه آلوده تعیین ترادف گردید. مقایسه ترادف نوکلئوتیدی قطعات ژنومی ویروس جداشدهگیاهاز گون با ژنوم سایر نانوویروسها نشان داد که این ویروس بیشترین شباهت را به ویروس لوله شده برگ یونجه سیاه ( Black medic leaf roll (virus به میزان کمتر از 70 درصد دارد؛ بنابراین به نظر میرسد که ویروس جداشده از گیاه گون یک گونه جدید از جنس Nanovirus باشد. بر همین اساس، این ویروس به طور موقت بنام ویروس کوتولگی سبزردگون (milk vetch chlorotic dwarf virus) نامگذاری گردید. واکاوی قطعات ژنومی ویروس و تعیین دقیق جایگاه تاکسونومیکی آن در دست انجام است