ایوب خسروانی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی
محمد اکبری - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس

امروزه در سایه علم و تکنولوژی ادله ی جدیدی برای اثبات دعاوی و اقناع قاضی پا به عرصه وجود نهاده که به مراتب قویتر از شهادت شهود بوده و چنان ظن قوی حاصل می کنند که به آنها ادلهی قطعی عرفی اطلاق می شود و احتمال خلاف آنها را عرف عقلاء بسیار کم و تقریبا منتفی می داند ، با توجه به اینکه عموم فقهاء مبنای اعتبار ادله ی بویژه شهادت شهود را عقل و عرف قلمداد می کنند،همچنین با امعان نظر به اینکه بینه،فاقد خصوصیت ویژه است،می توان با احراز وجود ملاک،ادلهی احصاء شده در شرع و قانون را از حصر ایجاد شده بیرون کشید و به هردلیلی که شان اثباتی داشته باشد تعمیم داد.درحقیقت در حال حاضر با گسترش فناوری های اطلاعات و ارتباطات و اینترنت نقش اسناد الکترونیکی در ادله ی اثبات دعوی بسیار نمود پیدا کرده است و از دید کمتر کسی حضور اینترنت جهت رشد جامعه جهانی به سوی آگاهی و کارایی هر چه بیشتر و سرعت و بهره وری کاملتر به دور مانده است. پدیده مزبور که جهت تکامل حقوق عمومی و شکل گیری دولت الکترونیک و موضوعات مرتبط با آن و تحول قواعد حقوق خصوصی خاصه تجارت الکترونیکی و امور ناشی از آن نقش بسزا و تاثیر شگرف داشته است و طبعا قواعد دادرسی را نیز متاثر نموده است، در ارتباط با دادرسی در کشورمان تاثیر فناوری اطلاعات در دعاوی مدنی و کیفری نمایان شده است و در دعاوی اداری با توجه به خصیصه ویژه آن باید در انتظار تحولات جدید بود. با عنایت به اینکه در عصر حاضر داده های مندرج در اینترنت و دنیای مجازی در صورت یکه صحت انتساب آنها به اشخاص حقیقی یا حقوقی اثبات شود می تواند به عنوان ادله در دعاوی مطرح باشند

اسنادالکترونیکی، ادله ی اثبات دعوی، امضاء الکترونیکی، دادرسی الکترونیکی، حقوق خصوصی