وحید نجاتی - دانشجوی دکترای علوم اعصاب شناختی دانشگاه تبریز
میرنقی گروسی فرشی - استاد گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز
حسن عشایری - استاد گروه علوم پایه دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران
محمدتقی اقدسی - استادیار گروه تربیت بدنی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز

سابقه و هدف: توالی حرکتی اساس بسیاری از رفتارهای هوشیارانهی انسان است، چرا که رفتارهای پیچیده ی حرکتی زنجیرهای از رفتارهایاولیه است. هدف این پژوهش مقایسه ی میزان وابستگی به توجه در یادگیری توالی حرکتی ضمنی در دو گروه سنی سالمندان و جوانان است.مواد و روش ها: این مطالعه به صورت نیمه تجربی در دو گروه سالمند ( 60 الی 75 سال) و جوان ( 20 الی 30 سال) (هر گروه 15 نفر) اجراشد. آزمودنی ها در سال 1385 و در محل کانون بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان کاشان در مطالعه شرکت داده شدند. در این مطالعهدو تکلیف زمان عکس العمل متوالی (تکلیف اول) و شمارش صداهای ارایه شده (تکلیف دوم) به صورت همزمان به فرد ارایه شد. جهتتحلیل داده ها آزمون تحلیل واریانس برای اندازه گیری های مکرر زمان پاسخ، خطای پاسخ و کارایی تکلیف دوم، تی زوج شده برای مقایسه یداده های منظم و نامنظم یک گروه و تی مستقل برای مقایسه ی داده های دو گروه سالمند و جوان مورد استفاده قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد که در گروه جوانان با ارایه ی تکلیف دوگانه خطای پاسخ و زمان پاسخ تکلیف اول (زمان پاسخ متوالی) در مراحل مختلف آزمون در هر دو مرحله ی منظم و نامنظم کاهش می یابد. (برای همه ی موارد p≤0/000 در گروه سالمندان خطای پاسخ و زمان پاسخ در مراحل مختلف آزمون در هر دو مرحله ی منظم و نامنظم تفاوت معنی داری مشاهده نشد. (به ترتیب p=0/863 و p=0/061) کارایی تکلیف دوم نیز در طی پیشرفت مراحل آزمون در هر دو گروه تفاوت معنی داری مشاهده نشد. (به ترتیب p=0/583 و p=0.550). نتیجه گیری: کاهش کمتر زمان پاسخ در تکلیف زمان عکس العمل متوالی در سالمندان نسبت به جوانان نشان داد؛ یادگیری ضمنی در سالمندان وابسته به توجه است. بر این اساس در توانبخشی و تمرین درمانی سالمندان نمی توان از تکالیف شناختی برای افزودن بار تمرین در حین یادگیری حرکتی استفاده نمود.

توجه، یادگیری ضمنی، توالی حرکتی، سالمندان، جوانان