زهرا محمدی - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

قصاص از حقوق افراد است که از نظر فقهیان و حقوق دانان موردتایید قرار گرفته است. قصاص در معنای فقهی استیفاء اثر جنایت قتل، قطع، ضرب با جرح است و از نظر حقوقی ماده 16 قانون مجازات اسلامی 1392 چنین آورده است: قصاص مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضاء و منافع است . قصاص بر دو نوع است، قصاص نفس و قصاص عضو، منظور از قصاص نفس، به قصاص در جنایات قتل عمدی، می باشد و منظور از قصاص عضو قطع، ضرب با جرح فردی است که بر مجنی علیه همین اقدام را انجام داده است، که در این تحقیق قصاص عضو مدنظر است هدف تحقیق توصیفی تحلیلی حاضر بررسی فقهی و حقوقی قصاص عضو (با اقتباس از قانون مجازات اسلامی سال 1392) است.روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و ابزار موردنیاز فیش برداری بود. نتایج نشان داد که از نظر فقهی و حقوقی قصاص عضو حق مجنی علیه است و می توان آن رادرخواست نماید و از طرفی می توان مجرم را عفو کند. همچنین در صورت فوت مجنی علیه ورثه آن می توانند قصاص عضو را از قانون مطالبه نمایند. در صورتی که مجنی علیه صغیر یا مجنون باشد، ولی آن حق قصاص عضو را داشته و درصورت عدم وجود ولی، مقام رهبری می تواند قصاص عضو را به نفع مجنی علیه از قوه قضاییه درخواست نماید. قانون مجازات اسلامی 1392 در مواد 386 تا 435 به قصاص عضو و شرایط اجرای آن پرداخته است. همچنین فقهیان و حقوق دانان کیفرهای جایگزین را در خصوص قصاص عضو بیان شده اند که از مهم ترین آنها حبس ومجازات های مالی است، که در صورت رضایت خواهان (مجنی علیه) این کیفرها می تواند به مجرم فرصت دوباره بدهد.

قصاص عضو، فقه امامیه، حقوق ایران، قانون مجازات اسلامی 1392