زهرا انور - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
قادر دشتی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
اسماعیل پیش بهار - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

توسعه بخش کشاورزی با طراحی و اجرای الگوی کشت مناسب به منظور استفاده بهینه از عوامل محدودکننده یکی از ضروریاتی است که باید مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد. با توجه به قرارگیری ایران در کمربند خشک جهان، آب را میتوان یکی از عوامل محدودکننده در کشاورزی عنوان کرد. وجود چنین محدودیتها در بخش کشاورزی، لزوم کاربرد برنامهریزی صحیح در جهت استفاده بهینه از منابع موجود را ضروری مینماید. تعیین الگوی بهینه کشت محصولات زراعی یکی از کارهایی است که باید توسط برنامه ریزان جهت استفاده بهینه از منابع موجود انجام شود. امروزه تاکید بر انتخاب الگوی بهینه کشت و استفاده بهینه از آب جزو سیاستهای اصلی سیاستگذاران میباشد. لذا استفاده از تجارت آب مجازی را میتوان به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با کمآبی عنوان کرد. انتخاب بهترین الگوی کشت میتواند منافع زیادی عاید بهره بردار کند. به خاطر وجود چنین مسئله ای در این مطالعه سعی شد الگوی بهینه کشت محصولات زراعی با تاکید بر استفاده مطلوب از آب مجازی تعیین شود. برای این منظور از آمار و اطلاعات مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرند و سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجانشرقی و داده های هواشناسی با استفاده از نرم افزار هواشناسی NETWAT استفاده به عمل آمد. برای نیل به اهداف تحقیق از مدل برنامهریزی خطی با در نظر گرفتن دو محدودیت آب و زمین استفاده و جهت اصلاح مدل نیز از مدل HSJ بهره گرفته شد. نتایج مطالعه حاکی از این بود که الگوی کشت منطقه بهینه نیست. علاوهبراین برای مدیریت تقاضای آب در منطقه باید اقدام به تجارت آب مجازی کرد تا ضمن مدیریت منابع آب منطقه، از فشار بیشازحد بر منابع آب جلوگیری کرد.

آب مجازی، الگوی بهینه کشت، واردات