فرشاد خشائی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
رضا دلیرحسن نیا - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
امیرحسین ناظمی - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

تبادل آبی رودخانه و آب زیرزمینی یکی از انواع رایج ارتباطات بین آبهای سطحی و زیرزمینی میباشد. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی ارتباط هیدرولیکی و تبادل آبی بین رودخانه شهرچای و آب زیرزمینی دشت ارومیه در یک دوره زمانی 5 ساله میباشد. بدین منظور ابتدا یک بازه 19 کیلومتری از رودخانه مذکور که در محدوده دشت ارومیه جریان دارد انتخاب گردید و سپس با بکارگیری نرم افزار ArcGIS 10.2.2 و با اطلاعات موجود برای 85 حلقه پیزومتر فعال در دشت، منحنیهای هم تراز سطح ایستابی دشت ارومیه برای دوره آماری منتخب رسم گردید . با بررسی منحنیهای پیزومتری در مسیر رودخانه یک دید کلی در راستای تخلیه- تغذیه آب زیرزمینی توسط رودخانه به دست آمد. سپس با بکارگیری قانون کلی دارسی، استفاده از شیب هیدرولیکی و هدایت هیدرولیکی، محاسبه ضریب قابلیت انتقال سفره و رسم نقشه های مربوطه، میزان جریان تبادلی بین رودخانه و آب زیرزمینی دشت ارومیه محاسبه گردید. این محاسبات مشخص ساخت که رودخانه و آب زیرزمینی رفتار متقابلی نسبت به همدیگر داشته و رودخانه شهرچای در بعضی بخشها بصورت برونریز و در بعضی قسمتها نیز بصورت درونریز عمل مینماید. همچنین نتایج نشان داد که آبخوان دشت ارومیه در دوره 5 ساله به مقدار 1/5 میلیون مترمکعب از رودخانه شهرچای آب دریافت کرده است.

پیزومتر، تبادل آبی، دشت ارومیه، رودخانه شهرچای، نرم افزار ArcGIS