سوسن جامعی - دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم پایه، گروه زمین شناسی
عبدالناصر فضل نیا - دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم پایه، گروه زمین شناسی
امین جعفری - دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم پایه، گروه زمین شناسی

باتولیت تخت در سیرجان و در بخش جنوب­شرقی زون ماگمایی ارومیه-دختر واقع شده ­ است. این مجموعه از لحاظ لیتولوژیکی دارای طیف ترکیبی وسیعی بوده و شامل سینوگرانیت، مونزوگرانیت، گرانودیوریت، تونالیت، کوارتزدیوریت و گابرو  می باشد. این ترکیبات دارای مرز مشخصی با یکدیگر بوده بطوری­که سنگ های مافیک تر در حواشی و در سمت داخل باتولیت، سنگ­های اسیدی­تر رخنمون یافته اند. تمامی واحدهای ذکر شده از نوع نفوذی های نوع I هستند و دارای ماهیت متاآلومینوس و کالک­آلکالن می باشند. فراوانی بلورهای هورنبلند، بیوتیت و مگنتیت و عدم وجود مسکویت، گارنت، کوردیریت و... تنوع سنگی گسترده، وجود شواهدی از آمیختگی ماگمایی (حرکت به سمت تشکیل گرانیتوئیدهای نوع-H) همگی با ماهیت نوع I بودن آن­ها سازگار است. روند خطی عناصر کمیاب در نمودارهای هاکر و نیز روند مشابه عناصر در نمودارهای عنکبوتی، نشان می دهد که نفوذی های مورد مطالعه دارای رابطه خویشاوندی با یکدیگر بوده و از یک ماگمای مادر مشتق شده اند. غنی شدگی نمونه های مورد مطالعه از عناصر LILE و LREE نسبت به عناصر HSFE و HREE نشان می دهد که این نفوذی ها در یک حاشیه فعال قاره ای، از یک منبع گوشته ای غنی شده شکل گرفته اند. هم­چنین وجود ناهنجاری هایی منفی Nb و Ta و  نیز غنی شدگی از K، Rb، Th و Cs حاکی از یک محیط مرتبط با قوس بوده و نشانگر دخالت پوسته است. بنابراین هضم مواد پوسته ای در طی فرآیند شکل گیری آن­ها دخیل بوده است. در اثر فرورانش مایل اقیانوس نئوتتیس به زیر ایران مرکزی، ماگماهای بازیک مادر از یک گوشته متاسوماتیز تشکیل شده است. این ماگماها در طی صعود به افق های بالایی پوسته، طی فرآیند هضم و تبلور تفریقی (فرآیند AFC) سبب شکل گیری توده های حدواسط و فلسیک گردیده اند. در نهایت گرانیتوئیدهای تشکیل یافته به کمک گسل­های عمیق منطقه مخصوصا گسل چهارگنبد، نفوذ  و جایگیری کرده­اند.

ارومیه-دختر, گرانیتوئید متاآلومینوس, ژئوشیمی, فرآیند AFC