فاطمه احمدی قمی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
بهروز رفیعی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
امیرحسین صدر - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

سازند قرمز بالایی به علت گسترش زیاد در منطقه آوج و پیچیدگی­های چینه­شناسی و تکتونیکی این منطقه، مورد بازنگری قرار گرفته است. ویژگی­های تکتونیکی و رسوب­شناسی این سازند مورد بررسی قرار گرفته است. رسوبات سازند قرمز بالایی در منطقه آوج به دو عضو M1 و M2 تقسیم شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعات رسوب­شناسی (کانی­شناسی، سنگ­شناسی و ساختمان­های رسوبی) رسوبات دو عضو یاد شده از نظر سنگ­شناسی (مقادیر کوارتز، فلدسپات، خرده­سنگ­های آتش­فشانی، میزان گسترش سیمان کربناته و تفاوت در نوع کانی­های رسی گل­سنگ­ها) با یکدیگر متفاوت هستند. جهت جریان دیرینه در عضو پایینی از جنوب شرقی به سمت شمال غربی و در عضو بالایی از شمال-شمال غربی به سمت جنوب-جنوب شرقی تغییر می­کند. مشاهدات میدانی وجود یک دگرشیبی زاویه­دار در مرز بین دو عضو را آشکار کرده است. گنبد نمکی شوراب نیز باعث دگرشکلی در رسوبات عضو پایینی شده است در حالی که این دگرشکلی بر رسوبات عضو بالایی تاثیری نداشته است. بر اساس شواهد یاد شده، دو عضو M1 (لایه­های قرمز آوج) و M2 (کنگلومرای بی­آب) متعلق به یک سازند نبوده و عضو بالایی (کنگلومرای بی­آب) را باید به عنوان یک واحد سنگ­چینه­شناسی مجزا در نظر گرفت. با توجه به شواهد تکتونیکی، حرکات پایانی کوهزایی آلپی (کمتر از 20 میلیون سال پیش) منجر به عملکرد معکوس در گسل آوج و در نهایت رسوب­گذاری سازند قرمز بالایی شده است. کوهزایی آتیکان (آغاز کوهزایی حدود 5 میلیون سال پیش) باعث ایجاد دگرشکلی در رسوبات سازند قرمز بالایی و ایجاد دگرشیبی زاویه­دار در قاعده رسوبات کنگلومرای بی­آب شده است. کوهزایی آتیکان هم­چنین منجر به فعالیت مجدد گسل حسن­آباد و پیدایش گسل میانبر خررود شده است. بالا آمدن بلوک خررود باعث تامین رسوبات کنگلومرای بی­آب شده است. رسوبات کنگلومرای بی­آب احتمالا در دوره پلیوسن رسوب­گذاری و طی حرکات پاسادانین (بین 2 تا 8/1 میلیون سال پیش) دچار دگرشکلی شده است.

سازند قرمز بالایی, گنبد نمکی, ناحیه آوج, ایران مرکزی, میوسن