سیده زهره میردیلمی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عادل سپهری - عضور هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حسین بارانی - عضور هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

مراتع ایران مشکلات متعدد و متنوعی دارند. امروزه یکی از مهمترین موضوعات در نظام مدیریت مراتع، عدم وجود تصویری واضح و شفاف از مهمترین مشکلات مراتع ایران است. هدف از این مطالعه، بررسی جامع ریشه ی مشکلات مراتع ایران از دیدگاه بهره برداران است. بهره برداران (طبیعت نشینان) از جمله تاثیرگذاران مستقیم بر مراتع هستند که زندگی شان وابسته به آن است. آگاهی از دانش و نگرش بهره برداران به مشکلات و مدیریت مراتع مهم است. ابزار مورد استفاده برای تحقق هدف، پرسشنامه و مصاحبه است. برای این منظور، ابتدا نظام مرتعداری ایران در سه سطح به صورت سلسله مراتبی طراحی شد. اجزاء نظام مرتعداری در هر سطح با معیارهای سیاستی-اجتماعی، بوم شناختی و اقتصادی نسبت به هم به صورت زوجی مقایسه شدند. محاسبه ی وزن نسبی هر جزء با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی انجام شد. روایی و پایایی پرسشنامه با پنل متخصصان و آلفای کرونباخ (بالای 7/0) ارزیابی گردید. نتایج نشان داد ریشه های اصلی ناکارآمدی مراتع از دیدگاه بهره برداران، عرصه ی مرتعی به ویژه کمبود آب (با وزن نسبی 576/0)، مسائل برون سازمانی به ویژه گرانی (با وزن نسبی 385/0)، قوانین و مقررات (با وزن نسبی 293/0)، طرح و برنامه ریزی (با وزن نسبی 282/0) و مسائل حقوقی- مالکیتی (با وزن نسبی 384/0) است.

پرسشنامه, نظام مرتع داری, مقایسات زوجی, تحلیل سلسله مراتبی