مجتبی امیری - دانشگاه سمنان- دانشکده کویرشناسی- گروه جنگلداری
رامین رحمانی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
خسرو ثاقب طالبی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگلها و مراتع کشور
هاشم حبشی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

هدف این مطالعه، بررسی مقادیر کمی و کیفی خشکه دار در یک جنگل دست نخورده طبیعی راش شرقی در قطعه بررسی دائمی جنگل شصت کلاته گرگان به مساحت 16 هکتار می باشد. برای این منظور کلیه خشکه دارهای سرپا و افتاده با قطر بیشتر از 5/7 سانتی متر بر اساس نوع گونه، درجه پوسیدگی اندازه گیری و ثبت شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین قطر، تعداد و حجم در هکتار مجموع خشکه دار به ترتیب 5/49 سانتی متر، 7/27 خشکه دار و 4/45 مترمکعب در هکتار می باشد. ممرز با 2/58 درصد بیشترین تعداد در هکتار خشکه دار (سرپا و افتاده) را به خود اختصاص داده، در حالیکه راش با 2/61 درصد بیشترین حجم خشکه دار را تشکیل می داد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که طبقه قطری کمتر از 30 سانتی متر با 9/16 خشکه دار در هکتار بیشترین سهم و طبقه قطری (70-55 سانتی متر) با 75/2 کمترین تعداد خشکه دار در هکتار را به خود اختصاص می دهند. در مورد حجم در هکتار خشکه دار طبقات قطری بیشتر از 75 و کمتر از 30 سانتی متر به ترتیب با 5/32 و 8/1 بیشترین و کمترین حجم در هکتار را تشکیل می دادند. 5/61 درصد از تعداد در هکتار کل خشکه دار توده را خشکه دار افتاده و 5/28 درصد را خشکه دار سرپا شامل می شوند. خشکه دار افتاده با 7/35 مترمکعب در هکتار (حدود 7/78 درصد) حجم کل خشکه دار را به خود اختصاص می دهد. . در مجموع نتایج تحقیق حاضر نشان داد که خشکه دار (سرپا و افتاده) حدود 9 درصد از تعداد و حجم در هکتار کل توده (سرپا زنده + خشکه دار) را به خود اخصاص می دهد. بنابراین پس از شناسایی الگوی مقادیر تعداد و حجم در هکتار خشکه دار در جنگل های طبیعی دست نخورده می توان آن را به عنوان شاخصی از رویشگاه در جهت مدیریت توده های جنگلی استفاده کرد.

ویژگی های ساختاری, خشکه دار, توده راش, قطعه بررسی دائمی, جنگل شصت کلاته