علیرضا عرب عامری - دانشگاه تربیت مدرس
کورش شیرانی - دانشگاه تربیت مدرس
خلیل رضایی - دانشگاه خوارزمی

سابقه و هدف زمین لغزش ها یکی از مخاطرات مهم زمین شناسی در سراسر جهان می باشند. توسعه شهرهای و سازه های دست انسان بر روی مناطق به طور بالقوه خطرناک همه ساله موجب خسارات گسترده به زیرساخت ها و گاهی اوقات موجب خسارات جانی می شود. شناسایی عوامل موثر بر زمین لغزش های موجود در یک حوضه و پهنه بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل این پدیده و انتخاب مناسب ترین و کاربردی ترین گزینه موثر می باشد. از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر در ایجاد پدیده زمین لغزش و مشخص کردن مناطق دارای پتانسیل جهت پهنه بندی زمین لغزش در حوضه سرخون کارون با استفاده از روش های دمپستر-شفر و نسبت فراوانی انجام گرفته است. مواد و روش ها بدین منظور پس از تهیه نقشه پراکنش زمین لغزش با استفاده از پیمایشات میدانی و تفسیر عکس های هوایی، لایه های اطلاعاتی فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، شاخص رطوبت‎(TWI)‎ ،فاصله از جاده، کاربری اراضی، لیتولوژی و شاخص توان حمل جریان ‎(SPI)‎ به عنوان عوامل موثر در وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه انتخاب گردیدند و پس از اعمال روش های دمپستر-شفر و نسبت فراوانی نقشه های نهایی پهنه بندی تهیه گردید. برای محاسبه وزن عوامل موثر از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی کارشناسی در نرم افزار expert choice استفاده گردید. به منظور صحت سنجی روش های مورد استفاده از منحنی ROC استفاده گردیده است. یافته ها اصلی ترین عوامل در بروز زمین لغزش های این منطقه بر اساس مشاهدات میدانی و نظرات کارشناسی شامل لیتولوژی، فاصله از جاده و شیب به ترتیب با کسب امتیازات (181/0، 163/0، 145/0) می باشند و در مقابل عوامل بارندگی، شیب و شاخص خیسی ‎(TWI)‎ به ترتیب با کسب امتیازات (018/0، 036/0، 054/0) کمترین تاثیر را در وقوع زمین لغزش داشته اند. طبق نتایج مدل نسبت فراوانی مقدار ‎ ‎AUCبالاتری (927/0) را نسبت به مدل دمپستر-شیفر (858/0) کسب نمود که این موضوع بیانگر همبستگی بالا بین نقشه خطر تهیه شده و نقشه پراکنش زمین لغزش و ارزیابی بهتر مدل نسبت فراوانی نسبت به مدل دمپستر-شیفر می باشد. نتیجه گیری نتایج حاصل از صحت سنجی نشان داد که مدل نسبت فراوانی دارای کارایی و دقت بالاتری نسبت به مدل دمپستر-شفر جهت تهیه نقشه پهنه بندی می باشد. بر اساس نتایج حاصل از مدل نسبت فراوانی 21128200متر مربع (05/7 درصد) از منطقه در کلاس خطر خیلی کم، 67144500متر مربع (45/20 درصد) از منطقه در کلاس خطر کم، 90113400 متر مربع (45/27 درصد) از منطقه در کلاس خطر متوسط، 91733400 متر مربع (94/27 درصد) از منطقه در کلاس زیاد و در نهایت ‎56160000‎ متر مربع (11/17 درصد) از منطقه در کلاس خیلی زیاد قرار گرفته است.

زمین لغزش, پهنه بندی, روش دمپستر-شفر, روش نسبت فراوانی, صحت سنجی