حامد اشراف - دانشجوی دانشگاه گیلان
هدایت زکی زاده - دانشگاه گیلان - دانشکده علوم کشاورزی - گروه علوم باغبانی
سید محمد رضا احتشامی - گروه زراعت دانشگاه گیلان
محمد حسن بیگلویی - گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان

سابقه و هدف: چمن ها مهمترین گیاهان پوششی با قدرت پا خوری بالا هستند که به ندرت می توان جایگزینی برای آن ها در فضای سبز پیدا کرد. محدودیت منابع آب آبیاری یکی از چالش های اصلی در مدیریت چمن ها بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک است. یکی از راه های کاهش اثرات سوء تنش خشکی، همزیستی قارچ میکوریزا با ریشه ی گیاه است. مواد و روش ها: به منظور ارزیابی اثر همزیستی سه گونه قارچ میکوریزا (clarum Glomus، Glomus fasiculatum، mosseae Glomus و بدون کاربرد قارچ) و تنش خشکی (با سه سطح رطوبتی 80 ، 55 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بر ویژگی های بیوشیمیایی چمن های پوآی چندساله (Poa pratensis) و اگروپیرون (Agropyron elongatum)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال های 94- 1393 در گلخانه ی تحقیقاتی دانشکده ی علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. چمن ها 60 روز پس از کاشت تحت تنش خشکی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، کاتالاز و میزان مالون دی آلدهید، پرولین و پروتئین کل برگ و درصد کلنی سازی ریشه بود. یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین درصد کلنی سازی ریشه را چمن اگروپیرون با گونه ی گلوموس موسه آ و کمترین درصد را پوآی چندساله با گونه ی گلوموس کلاروم داشتند. تنش خشکی درصد کلنی سازی گونه ی گلوموس موسه آ را با هر دو گونه ی چمن کاهش ولی درصد کلنی سازی گونه های گلوموس کلاروم و گلوموس فسیکولاتوم را با ریشه ی چمن اگروپیرون و پوآی چند ساله افزایش داد. تنش خشکی سبب افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان، میزان پرولین، مالون دی آلدهید و پروتئین کل برگ چمن های مورد آزمایش گردید. قارچ میکوریزا بویژه در شرایط تنش خشکی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان میزان پرولین و پروتئین را افزایش ولی میزان مالون-دی آلدهید را کاهش داد. بین گونه های قارچ و گونه های چمن به لحاظ تاثیر بر صفات ذکر شده اختلاف معنی دار مشاهده گردید، به-طوری که در چمن اگروپیرون، گونه گلوموس موسه آ و در چمن پو آی چندساله، گونه گلوموس کلاروم سبب بیشترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز گردیدند. در بالاترین سطح تنش خشکی چمن های همزیست با گلوموس موسه آ بیشترین فعالیت پراکسیداز را داشتند ولی در تنش ملایم، بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در برگ چمن های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده شد. در شرایط تنش ملایم چمن های اگروپیرون همزیست با قارچ گلوموس موسه آ بیشترین فعالیت کاتالاز را دارا بودند در حالی که در بالاترین سطح تنش بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز در برگ چمن های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده گردید ولی در چمن پوآی-چندساله در هر دو شرایط تنش شدید و ملایم بیشترین فعالیت کاتالاز مربوط به چمن هایی بود که با قارچ میکوریزا تلقیح نشده بودند. گونه ی گلوموس موسه آ سبب گردید که میزان پرولین برگ چمن در بالاترین سطح تنش خشکی (30 درصد ظرفیت زراعی) بیش از 130 درصد نسبت به شرایط بدون قارچ افزایش ولی میزان مالون دی آلدهید بیش از 32 درصد کاهش یابد و در تنش متوسط این نسبت به ترتیب70 درصد افزایش و 25 درصد کاهش بود. نتیجه گیری: تاثیر گونه های قارچ میکوریزا بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در برگ چمن های مورد مطالعه تحت تنش خشکی متفاوت بود ولی در مجموع میکوریزا توانست با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و میزان پرولین، سبب کاهش میزان پراکسیداسیون لیپید غشاء سلول های برگ چمن های مورد مطالعه گردد. که از این نظر گونه ی گلوموس موسه آ موثرتر بود.

آسکوربات پراکسیداز, پرولین, پروتئین, کاتالاز, مالون دی آلدهید