محمد فروزنده - عضوهیات علمی دانشگاه زابل
سمیه میرشکاری - عضو هیات علمی دانشگاه زابل
فاظمه بیدرنامنی - عضو هیات علمی دانشگاه زابل

چکیدهسابقه و هدف: چای ترش متعلق به خانواده مالواسه، گیاهی یک یا دوساله که برای ساقه، فیبر، کاسبرگ های خوراکی، برگ و دانه های آن کشت می شود و محصول آن به روش های گوناگونی برای مصرف خانگی، دارویی و مصارف صنعتی استفاده می-شود. همچنین به عنوان آنتی باکتریال، ضد قارچ، ماده ی هیپوکلسترولمیک، آنتی اسپاسمودیک و کاهند ی فشارخون استفاده می-شود. افزایش تقاضا برای منابع آب در جهان بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، سبب شده است کشاورزان از آب های با کیفیت پایین مانند آب زهکشی و آب زیرزمینی شور استفاده کنند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه روشی مناسب، جهت استفاده از آب شور زهکش و کود کامل جهت حصول بالاترین عملکرد کاسبرگ صورت گرفت.مواد و روش ها: این آزمایش به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد چای ترش در سال 1392 در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل سه رژیم آبیاری؛ آبیاری با آب شیرین در تمام طول فصل رشد (شاهد)، آبیاری با زه آب و آب شیرین به صورت یک درمیان و آبیاری با زه آب در تمام مراحل رشد، بعنوان عامل اصلی و محلول پاشی با کود کامل(NATBA-LIB) در سه سطح: عدم محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی با 600 گرم و محلول پاشی با 1200 گرم کود کامل در هکتار، بعنوان عامل فرعی بود. ویژگی های شامل: ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه جانبی گل دهنده، وزن هزار دانه، وزن کپسول، وزن تر و خشک بوته، تعداد میوه در بوته، عملکرد کاسبرگ و درصد پروتئین گل مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که تیمار آبیاری در سطح یک درصد تاثیر معنی داری بر همه متغیرها بجز ارتفاع بوته، قطر ساقه و وزن هزار دانه داشت. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه جانبی گل دهنده، وزن هزار دانه، وزن کپسول، وزن تر و خشک بوته، تعداد میوه در بوته و عملکرد کاسبرگ از محلول پاشی 1200 گرم در هکتار کود کامل در هکتار به دست آمد. اثر متقابل آبیاری و محلول پاشی به غیر از ارتفاع بوته، قطر ساقه و وزن هزاردانه بر سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود. بیشترین (6/227 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (4/69 کیلوگرم در هکتار) عملکرد کاسبرگ به ترتیب از آبیاری با آب شیرین در تمام طول فصل رشد (شاهد) و آبیاری با زه آب حاصل شد. بیشترین تعداد میوه در بوته (59) از کاربرد 1200 گرم در هکتار کود کامل حاصل گردید، هرچند بین شاهد و تیمار 600 گرم درهکتار تفاوت معنی داری وجود نداشت. در تیمار یک درمیان زه آب و آب شیرین، وزن کپسول افزایش 20 درصدی را در مقایسه با کاربرد زه آب نشان داد. بالاترین درصد پروتئین گل (5/22 درصد) از تیمار آبیاری یک درمیان آب شیرین و زه آب و کاربرد 600 گرم در هکتار کود کامل به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد بیشترین عملکرد کاسبرگ این گیاه مربوط به تیمار آبیاری با آب شیرین بود. بنابراین، به منظور دستیابی به ویژگی های کمی و کیفی مطلوب در چای ترش، استفاده از تیمار آبیاری با آب شیرین در تمام مراحل رشد و کود کامل توصیه می شود. در شرایطی که آب شیرین به اندازه کافی در تمام طول فصل کشت تامین نگردد و یا تامین آن از نظر اقتصادی با توجه به افزایش هزینه و محدودیت منابع آب تجدید پذیر توجیه پذیر نباشد بهترین روش استفاده چرخشی آب شیرین و زه آب با کاربرد کود کامل بود.

واژه های کلیدی: تعداد میوه, شوری, چای ترش, زه آب, کود کامل