فرشاد فتحیان - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر عج رفسنجان،
زهره دهقان - دانش آموخته دکتری، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان،

اگرچه مدلهای سری زمانی خطی به عنوان روشهای معمول در مدلسازی سری های زمانی هیدرولوژیکی استفاده میشوند، اما مدلهای سری زمانی غیر خطی آستانه به ندرت در هیدرولوژی و مهندسی منابع آب استفاده شده اند. در این پژوهش، از مدلهای سری زمانی خطی خودهمبسته (AR) و غیرخطی خودهمبسته انتقال نرم لجستیکی (LSTAR) برای مدلسازی داده های تبخیر از تشت استفاده شد. سپس، عملکرد مدل های خطی و غیرخطی آستانه برازش یافته به داده های تبخیر از تشت، بر اساس برخی از معیارهای ارزیابی، بررسی شدند. بدین منظور، در این پژوهش، از داده های سری زمانی میانگین ماهانه تبخیر از تشت ایستگاه سینوپتیک کرمان برای دوره آماری 25 1992-2016 سال، 300 داده برای فرآیند مدل سازی استفاده شد. بر این اساس، ابتدا داده های مورد نظر برای کل دوره مطالعاتی با استفاده از برآورد شاخص های آماری نظیر میانگین و انحراف معیار، استاندارد شدند. سپس، جهت واسنجی مدلهای سری زمانی از داده های استاندارد شده تبخیر از تشت برای دوره زمانی 240 1992- 2011 داده و جهت صحت سنجی از داده های استاندارد شده برای دوره زمانی 60 2012-2016 داده استفاده شد. در نهایت، مدل خطی AR(2) و غیرخطی LSTAR(2,2) به عنوان مناسب ترین مدل های برازش یافته به داده ها، با استفاده از معیارهای آکائیکه و بررسی ACF باقیمانده های مدل انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که بر اساس معیارهای ارزیابی، عملکرد مدل خطی AR در برآورد مقادیر ماهانه تبخیر از تشت بهتر از مدل غیرخطی آستانه میباشد و در برآورد مقادیر بالای تبخیر نتایج بهتری را نشان میدهد؛ هرچند، در برآورد مقادیر پائین تبخیر از تشت، برآورد هر دو مدل بسیار رضایت بخش میباشد.

انتقال نرم لجستیکی، تبخیر از تشت، خودهم بسته، کرمان، مدل خطی، مدل غیرخطی آستانه، مدل سازی.