محسن کاظمی - عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی تربت جام
عبدالمنصور طهماسبی - استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
رضا ولی زاده - استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
عباسعلی ناصریان - استاد گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

سابقه و هدف: آفت کش های ارگانوفسفره مانند فوزالون و دیازینون، شامل گروه متنوعی از مواد شیمیایی بوده که علیه طیف وسیعی از آفات کشاورزی بکار برده می شوند. حیوانات نشخوارکننده در محیطی پرورش داده می شوند که می توانند در معرض این آفتکشها قرار بگیرند. مواجهه این حیوانات با این آفت کش ها ممکن است عمدی (مانند استعمال پوستی برای کنترل حشرات و آلودگی های پوستی) و یا تصادفی (مصرف خوراک آلوده به آفت کش ها) باشد. اولین نگرانی مربوط به اثرات متغیر و بالقوه این مواد شیمیایی بر سلامتی دام و دومین نگرانی مخصوصا برای تولیدکننده های فرآورده های دامی این است که این فرآورده ها به مواد شیمیایی آلوده نشده باشند. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی سطوح مختلف فوزالون و دیازینون بر فراسنجه های تخمیری، جمعیت پروتوزوآ و یک گونه باکتری فیبرولیتیک (بوتیریویبریو فیبریسولونس: (Butyrivibrio fibrisolvens با روش Real Time PCR بود. مواد و روش ها: در این پژوهش از دو نوع آفت کش ارگانوفسفره فوزالون و دیازینون در سه سطح (0، 100 و 500 پی پی ام) و بنتونیت سدیم در دو سطح (0 و 2 درصد ماده خشک جیره) در یک محیط کشت آزمایشگاهی و در یک آزمایش فاکتوریل 2×3×2 در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. در ادامه تولید گاز اندازه گیری شد و برخی از پارامترها بر اساس روش تولید گاز، تخمین زده شد. همچنین کل جمعیت پروتوزوآ و گونه باکتری بوتیریویبریو فیبریسولونس در محیط کشت با روش Real Time PCR تعیین شدند. یافته ها: افزودن فوزالون یا دیازینون به محیط کشت، منجر به کاهش معنی دار تولید گاز تجمعی در زمان 12، 24 و 48 ساعت انکوباسیون و نیز نرخ (cgas) و پتانسیل تولید گاز (bgas) شد. همچنین کلیه مولفه های تخمین زده شده از قبیل قابلیت هضم ماده آلی (OMD)، انرژی قابل متابولیسم (ME)، انرژی خالص برای شیردهی (NEl)، تولید پروتئین میکروبی (MPY) و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (SCFA) در اثر افزودن فوزالون و دیازینون به محیط کشت، به طور معنی داری کاهش یافت. اضافه کردن بنتونیت سدیم در سطح دو درصد به محیط کشت نیز منجر به کاهش معنی دار کلیه موارد ذکر شده در بالا گردید. با اضافه کردن هر یک از آفت کش ها به محیط کشت، جمعیت پروتوزوآ کاهش معنی دار نشان داد ولی جمعیت گونه باکتری بوتیریویبریو فیبریسولونس تحت تاثیر مصرف دو آفت کش قرار نگرفت. کاربرد بنتونیت سدیم در محیط کشت منجر به کاهش معنی دار جمعیت پروتوزوآ و گونه باکتری بوتیریویبریو فیبریسولونس شد. نتیجه گیری: مصرف هر دو آفت کش فوزالون و دیازینون اثرات منفی بر تولید گاز، مولفه های تخمینی و جمعیت کل پروتوزوآ داشت. اثرات سمی فوزالون نسبت به دیازینون بر محیط کشت بیشتر بود. همچنین بنتونیت سدیم علاوه بر توکسین بایندر بودنش، نتوانست از اثرات منفی آفت کش های دیازینون و فوزالون بر محیط کشت بکاهد و باعث ایجاد اثرات منفی بر تولید گاز، مولفه های تخمینی، گونه باکتری بوتیریویبریو فیبریسولونس و جمعیت کل پروتوزوآ شد.

آفت کش, بنتونیت, تولید گاز, Real Time PCR