ناصر محمودنیا - دانشجوی دکتری، گروه تولیدات دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
بهروز دستار - استاد،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان تخصص: تغذیه دام
امید عشایری زاده - استادیار گروه تغذیه دام و طیور - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، تخصص: تغذیه طیور
جواد بیات کوهسار - استادیار دانشگاه گنبد کاووس، تخصص: تغذیه نشخوارکنندگان/ پروبیوتیک/ گاو شیری/ گوساله شیرخوار

دو آزمایش جهت تعیین قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی هسته خرمای خام و تخمیری و تاثیر آن­ها بر عملکرد و برخی صفات خونی  در جوجه­های گوشتی انجام شد. آزمایش اول در قالب طرح کاملا تصادفی با 72 قطعه جوجه خروس گوشتی با سه تیمار و شش تکرار (چهار جوجه در هر تکرار) انجام شد. تیمارها شامل جیره پایه و دو جیره آزمایشی با جایگزینی هسته خرمای خام و تخمیری به جیره پایه با نسبت 25 درصد بودند. آزمایش دوم به صورت فاکتوریل 4×2 با یک تیمار شاهد در قالب طرح کاملا تصادفی با 540 قطعه جوجه یک روزه در نه تیمار و پنج تکرار (12 جوجه در هر تکرار) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل جیره ذرت- سویا (شاهد)، جیره­های حاوی دو، چهار، شش و هشت درصد هسته خرمای خام و یا هسته خرمای تخمیری بود. قابلیت هضم فیبرخام، پروتئین خام و خاکسترخام در هسته خرمای تخمیری بیشتر از هسته خرمای خام بود (p<0/05). تغذیه با هسته خرمای تخمیری در مقایسه با هسته خرمای خام، باعث بهبود افزایش وزن (2110/5 گرم در برابر 1991/3 گرم) و افزایش مصرف خوراک شد (p<0/05). غلظت کلسترول و LDL-c سرم  خون در جوجه­های تغذیه­شده با هسته خرمای تخمیری کمتر از جوجه­های تغذیه شده با هسته خرمای خام بود (p<0/05). با توجه به نتایج این تحقیق، تخمیر هسته خرما موجب افزایش قابلیت هضم مواد مغذی آن و بهبود افزایش وزن جوجه­ های گوشتی می­شود.

تخمیر, جوجه گوشتی, عملکرد, قابلیت هضم, هسته خرما