حسین معروفی - دانشجوی کارشناسی ارشد نانوفناوری پزشکی، گروه نانوفناوری پزشکی، د انشکده فناوریهای نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران
پوریا گیل - دانشیار نانوبیوتکنولوژی، گروه نانوفناوری پزشکی، دانشکده فناوری های نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران
پوریا گیل - مرکز تحقیقات سلامت فرآورده های دامی و گیاهی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران
عادله رافتی - استادیار نانوبیوتکنولوژی، گروه نانوفناوری پزشکی، دانشکده فناوری های نوین پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران

سابقه و هدف: بر اساس گزارشات سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ( FAO )، سالانه 25 درصد محصولات کشاورزی به مایکوتوکسین ها آلوده می شوند که این باعث میلیاردها دلار خسارت به کشاورزان می شود. یکی از شایع ترین مایکوتوکسینها آفلاتوکسین B1 بوده که جز سمی ترین و سرطانزاترین ترکیباتی است که توسط بشر کشف شده و توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان ( IARC ) در گروه 1 مواد سرطانزا برای بشر قرار گرفته است. بر اساس قوانین اتحادیه اروپا، میزان آفلاتوکسین B1 موجود در غلات، نباید از ppb2 (بخش در میلیارد =ppb ) تجاوز نماید. استراتژی های آزمایشگاهی در جهت سنجش آفلاتوکسین B1 عبارتند از روش HPLC و Gas Chromatography ، TLC و ELISA . بدلیل حساسیت بسیار بالا و ثبات و پایداری در تشخیص، از روش های آزمایشگاهی به عنوان استاندارد اصلی در تشخیص آفلاتوکسین استفاده می شود. اما این روش ها معایبی دارند که از آن می توان به هزینه بسیار بالای تجهیزات، قابل حمل نبودن آنها، وابستگی به محیط لابراتوار، نیاز به اپراتور ماهر و زمانبر بودن تشخیص نام برد. مواد و روش ها: در پتنتی که توسط Neethirajan و Weng در سال 2017 ثبت شده، به کمک نانوتکنولوژی روشی غیر آزمایشگاهی اختراع شده که قابلیت تشخیص توکسین ها از جمله آفلاتوکسین B1 را دارد. در این نانوبیو سنسور، از گرافن اکساید متصل شده به نقاط کوانتومی (که این نقاط به نوبه ی خود به اپتامر متصل شده اند)، استفاده می شود. در اینجا، پروب، اپتامر متصل شده به ماده فلوئورفور (که در اینجا نقاط کوانتومی اند) می باشد. اتصال پروب به گرافن اکساید منجر به خاموشی ماده فلوئورفور می شود. اساس این عملکرد بر پایه قانون انتقال انرژی رزونانسی فلورسانس ( FRET ) استوار است. هنگام مواجهه پروب با آفلاتوکسین B1 ، به آن متصل شده و از گرافن اکساید جدا می شود، از این رو اثر خاموشی ماده فلوئورفر کاهش می یابد و نور فلوئورسنت رویت می شود. یافته ها: بوسیله ی یک فوتودیود، نور فلوئورسنت ماده ی فلوئورفور به جریان الکتریکی تبدیل می شود. توسط منحنی استانداردی که از قبل تهیه شده، غلظت آفلاتوکسین به میزان ng/mL تعیین می شود. برای تسهیل در امر شناسایی، کاهش حجم واکنش دهنده های مورد استفاده، سرعت بالاتر آزمایش ( بدلیل کاهش ابعاد و اتوماسیون در انجام عملیات مختلف)، کاهش هزینه ها و حساسیت بالاتر در شناسایی، عملیات فوق در یک محیط میکروفلوئیدی صورت می گیرد. نتیجه گیری: از مزیت های روش های غیر آزمایشگاهی، عدم وابستگی به محیط لابراتوار، استفاده آسان، توانایی تشخیص درمحل و سرعت عمل بالا و هزینه پایین، می باشد.

نانوتکنولوژی، آفلاتوکسین، نقاط کوانتومی، گرافن اکساید