حامد رستمی نجف آبادی - استادیار گروه فقه و حقوق امامیه، دانشگاه مذاهب اسلامی
مسعود بهرامیان - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه پیام نور

در طول تاریخ، تمدن های گوناگونی شکل گرفتند که هر یک چندسالی در عرصه جغرافیای تاریخی و طبیعی خود به ظهور رسیدند، تاثیراتی بر فرهنگ جامعه خود گذاشته و بعد از مدتی از بین رفته یا در تمدن های دیگر هضم شدند. یکی از این تمدن های تاثیرگذار، تمدن اسلامی بود. این تمدن بعد از عصر فتوحات و تثبیت مرزهای قلمرو اسلامی با وامگیری از آموزه های وحی به مثابه روح جمعی و عاریت گرفتن از دستاوردهای تمدنی اقوام همجوار مانند ایران، بیزانس، هند و دیگر ملل شکل گرفت. اوج این تمدن در قرون چهارم و پنجم هجری بود. در این دوران اسلام یکه تاز عرصه علم، هنر، سیاست و قدرت در جهان آن روز بود. این تحقیق با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با طرح اینسوال که مدارای مذهبی حاکمان عصر اول آلبویه و دوران عضدالدوله چه نقشی در ساخت تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری داشت.درصدد پاسخگویی به آنها می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مدارای مذهبی حاکمان عصر اول و دوران عضدالدوله باوجود ناامنی ها و ضعف اقتصادی در برخی دوره ها، مولفه های ناهمسازگر را به حاشیه برد و باعث خلق تمدن اسلامی گردید.

تمدن،مدارای مذهبی، انسجام اجتماعی، عقیده، امت اسلامی