اشکان ناصح - استادیار گروه روان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
لیلا حیدری نسب - استادیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
محمدرضا شعیری - دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

مقدمه: مشکلات رفتاری نوجوانان و از جمله نشانه های نقص توجه/ بیش فعالی و مشکلات برونی سازی شده می تواند با افزایش تنیدگی ها و چرخه های معیوب در داخل نظام خانواده، تاثیرات منفی قابل ملاحظه ای بر کیفیت زندگی و سلامت والدین، به ویژه مادران، برجای گذارد، از این رو پرداختن به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت این مادران از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر مداخله ی مبتنی بر ذهن آگاهی برای نوجوانان توام با آموزش والدگری ذهن آگاهانه در ارتقاء کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مادران5 نوجوانان دارای نشانه های نقص توجه/ بیش فعالی و مشکلات رفتاری برونی سازی شده بود.روش: روش پژوهش، شبه آزمایشی، با پیش آزمون - پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی نوجوانان دارای نشانه های نقص توجه/ بیش فعالی و مشکلات رفتاری برونی سازی شده و مادران آن ها بود. از طریق نمونه گیری در دسترس بر مبنای مراحل نمونه گیری در نهایت 24 زوج مادر - نوجوان برحسب شرایط ورود به پژوهش انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل جایگذاری شدند. جهت جمع آوری داده ها از نظام سنجش مبتنی بر تجربه آشنباخ ، و مقیاس کیفیت زندگی مرتبط با سلامت استفاده شد. مداخله برای نوجوانان گروه آزمایش بر مبنای پروتکل هوشیاری ذهن آگاهانه برای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی و به موازات آن مداخله برای مادران گروه آزمایش بر مبنای پروتکل والدگری ذهن آگاهانه در قالب 8 جلسه گروهی هفتگی مستقل انجام شد. نوجوانان و مادران گروه کنترل در این بازه زمانی هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند.یافته ها: نتایج آزمون تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که مداخله ی مبتنی بر ذهن آگاهی برای نوجوانان توام با آموزش والدگری ذهن آگاهانه برای مادران، موجب ارتقای معنادار همه ی مولفه های کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در مادران (جز دو مولفه عملکرد جسمانی و ایفای نقش جسمی) شد.نتیجه گیری: مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی برای نوجوانان توام با آموزش والدگری ذهن آگاهانه برای مادران در ارتقا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مادران5 نوجوانان دارای نشانه های نقص توجه/ بیش فعالی و مشکلات رفتاری برونی سازی شده موثر است و یافته های این پژوهش در راستای ارتقای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت این مادران کاربرد دارد.

کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مادران، مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی برای نوجوانان، آموزش والدگری ذهن آگاهانه، نشانه های نقص توجه/ بیش فعالی نوجوانان، مشکلات رفتاری برونی سازی شده نوجوانان