شیرین گلباز - دانشجوی دکترای ترویج و آموزش کشاورزی، گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان
اسماعیل کرمی دهکردی - دانشیار گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان

هنجارهای ذهنی به عنوان یکی از عوامل اجتماعی تاثیرگذار بر رفتار کشاورزان به شمار می روند و عامل مهمی در مدیریت اثربخش برنامه های آموزش و ترویج کشاورزی تلقی می گردند. پژوهش حاضر، با هدف شناخت هنجارهای ذهنی انگورکاران در بکارگیری طرح اصلاح و بهبود باغ های انگور به عنوان یک نوآوری و عوامل تاثیرگذار بر آن انجام شده است. داده ها با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه ساختارمند با 260 نفر از بین 3942 نفر انگورکاران شهرستان خرمدره، با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای گردآوری شد. پس از تایید روایی محتوای پرسشنامه، سنجش روایی و پایایی سازه های مورد بررسی با کمک تحلیل مولفه های اصلی داده های گروه بندی شده به دست آمد، نتایج نشان داد که هنجارهای ذهنی جامعه، موافق بکارگیری این نوآوری است و در بین انگورکاران پذیرنده یا عضو طرح نسبت به انگورکاران غیر عضو، این سطح موافقت بالاتر بود. همچنین نتایج نشان داد که متغیرهای نگرش نسبت به مزیت نسبی نوآوری، شرکت در دوره های آموزشی - ترویجی، منابع اطلاعاتی غیررسمی برون روستا و درون روستا، مداخله گری دولتی (در قالب طرح اصلاح و بهبود باغ های انگور)، میزان اعتماد به اطلاعات کارشناسان، تعداد اعضای خانوار، سن انگورکاران، میزان عملکرد در هکتار، در کل به طور مستقیم و غیرمستقیم 58 درصد از هنجارهای ذهنی پذیرش نوآوریرا تبیین می کنند.

طرح اصلاح و بهبود باغ های انگور, هنجارهای ذهنی, نگرش نسبت به مزیت نسبی نوآوری, نوآوری کشاورزی, ترویج کشاورزی