مریم تاتار - دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی، دانشگاه رازی
عبدالحمید پاپ زن - دانشیار ترویج کشاورزی، دانشگاه رازی
مصطفی احمدوند - دانشیار ترویج و توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

منظور از تضاد­های محلی آب، رفتار ناسازگاری است که ذینفعان منابع آب مشترک از خود بروز می­ دهند. چنانچه این تضادها مدیریت نشوند، پیامدهای ناگواری به دنبال خواهند داشت. از این رو، مدیریت تضاد منابع آب مورد توجه بسیاری از برنامه ­ریزان و سیاست­ گذاران قرار گرفته است. حوزه آبخیز گاوشان یکی از مناطقی است که تضاد آب کشاورزی را تجربه کرده است. بنابراین، در این پژوهش کیفی با استفاده از پارادایم طبیعت ­گرایانه تلاش شد در گام اول، فرایندی پویا مبتنی بر مذاکره فراهم آید و سپس با مشارکت ذینفعان راه ­حل ­های برد- برد در مدیریت تضاد محلی آب کشاورزی تبیین گردند. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق، بهره ­برداران آب کشاورزی در حوضه آبخیز گاوشان بود. متناسب با طبیعت تحقیقات کیفی، از نمونه ­گیری هدفمند استفاده شد و تعداد 26 مشارکت کننده از گروه ­های ذینفع در فرایند پژوهش مشارکت نمودند. گردآوری داده­ های مورد نیاز از طریق برگزاری بحث­ های گروهی متمرکز، ترسیم ماتریس تضاد و درخت مشکل صورت گرفت. توزیع و تقسیم آب، موضوع آب بها، تملک اراضی و نگهداری از شبکه، مهم ­ترین موارد تضادی بود که شناسایی شدند. بر اساس یافته ­های پژوهش، اصلاح ساختار حکمرانی آب با تحویل آب به کشاورزان، توانمندسازی مردم محلی در مدیریت تضاد و مذاکره، ایجاد ساز و کار برد- برد برای مدیریت تضاد در سطح محلی با مشارکت کشاورزان و برگزاری کارگاه و دوره ­های آموزشی در زمینه ­ی نحوه کار و نگهداری از تجهیزات شبکه، از مهم­ ترین راهکارهای مدیریت تضاد آب در منطقه بودند. نتایج این تحقیق می ­تواند به کارآمدی بیشتر مدیریت منابع آب کشاورزی در حوضه آبخیز گاوشان کمک نماید.

آب کشاورزی, ترویج کشاورزی, تضاد محلی آب, مدیریت تضاد, حوضه آبخیز گاوشان