زهرا مدنی - استادیار, متخصص پزشکی ورزشی, مرکز تحقیقات دیابت ,دانشگاه علوم پزشکی مازندران, ساری, ایران
وحید ضیایی - استاد ,فوق تخصص روماتولوژی اطفال ،مرکزتحقیقات پزشکی ورزشی،دانشگاه علوم پزشکی تهران،تهران،ایران
امیر داداشیان - MD, دانشگاه علوم پزشکی مازندران, ساری, ایران
محمدعلی منصورنیا - دانشیار اپیدمیولوژیگروهاپیدمیولوژیو آمارزیستی،دانشگاه علوم پزشکی تهران،تهران،ایران،
سحر باقری - دستیار تخصصی پزشکی ورزشی, دانشگاه علوم پزشکی مازندران, ساری, ایران.

مقدمه: شاخص های آنتروپومتریک (شامل اندازه گیری قد، وزن، درصدچربی، چگالی وطول اندام ها )، منعکس کننده وضعیت رشدو نموبوده و در ارزیابی وضعیت تغذیه ای مازادیاناکافی مفید می باشد. همچنین درارزیابی اثرات مداخلات تغذیه ای نیزکاربرد دارند. با توجه به اهمیت چاقی و ریسک بیماری های مختلف مرتبط با آن و نیز فعالیت فیزیکی به عنوان عاملی برای کنترل اضافه وزن و چاقی در نوجوانان، بررسی شاخص های آنتروپومتریک درنوجوانان ایرانی می تواند به عنوان یک پایه برای ارزیابی و جهت گیری اهداف بهداشتی دراین گروه سنی سودمند باشد. بنابراین در این مطالعه شاخص های آنتروپومتریک دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد که جهت بررسی شاخص های آنتروپومتریک دانش آموزان دبیرستانی مدارس تهران انجام گردید. مشخصات دموگرافیک دانش آموزان شامل سن، جنس، میزان تحصیلات پدر و مادر، و تعداد فرزندان خانواده جمع آوری شد. قد و وزن و BMI ، دور کمر، دور لگن و نسبت دور کمر به لگن WHR نیز برای هر فرد محاسبه و ثبت گردید. درصد چربی از اندازه گیری چین های پوستی محاسبه شد. نتایج: بر اساس BMI دانش آموزان در کل مناطق کم وزنی 9.7% ، نرمال 69.7% ، اضافه وزن 12.1% و چاق 8.5% بوده است. فراوانی کم وزنی و اضافه وزن و چاقی در مناطق شمالی و جنوبی و غربی و شرقی تفاوت معنی داری نداشته است. رابطه معنادار آماری مثبت بین میزان BMI و درصد چربی بدن وجود داشت. فرزندان پدران با تحصیلات دانشگاهی شاخص توده بدنی بیشتری داشتند (4.4+22.23 در مقابل 4.52+21.57 ، P=0.03 ). در حالیکه سطح تحصیلات مادر نقشی نداشته است.میانگین نسبت محیط کمر به محیط لگن اختلاف معنی داری بین دو گروه جنسی وجود داشته است. میانگین درصد چربی به طور معنی داری در پسران کمتر بوده است. درصد چربی دانش آموزان ارتباط معنی داری با تحصیلات پدران و مادران دانش آموزان نداشت. بین تعداد فرزندان خانواده و شاخص توده بدنی، WHR و درصد چربی ارتباط معنی داری وجود نداشت. البته در بررسی زیرگروه پسران ارتباط معنی دارمعکوس بین تعداد فرزندان خانواده و درصد چربی وجود داشت.نتیجه گیری: بهبود وضعیت تغذیه ای و تغییر الگوی های فعالیتی از فعالیت های کم تحرک مانند تماشای زیاد تلویزیون و بازی های کامپیوتری و شرکت در گروه ها و فعالیت های مجازی، به فعالیت های پر تحرک مانند ورزش های همگانی، شرکت در فعالیت های اجتماعی بیرونی و تعهد داشتن به یک برنامه ورزشی منظم طبق راهنمای توصیه شده جهانی ( حداقل 60 دقیقه در روز فعالیت های با شدت متوسط تا زیاد برای کودکان و نوجوانان ، و حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش با شدت متوسط برای بالغین) می تواند در بهبود وضعیت آنتروپومتریک و پیشگیری از بیماری های مربوط به اضافه وزن و چاقی حائز اهمیت باشد.

شاخص های آنتروپومتریک – درصد چربی – ضخامت چین پوستی – نوجوانان