غلامرضا میری - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
عطااله اکبری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
حسین زهی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

شهرها دارای حوزه نفوذ هستند، دامنه حوزه نفوذ به عواملی مانند قدرت اقتصادی ، میزان جمعیت، فاصله و ... بستگی دارد . بین شهر و منطقه پیرامون آن پیوندهایی ناگسستنی برقرار و شکل این روابط مختلف و گوناگون است. مجموعه این روابط، حوزه نفوذی را تشکیل داده که به صورتهای گوناگون روابط بین شهر و نقاط پیرامون را تعیین میکند. این روابط یکسان نبوده، از شدت و تراکم واحدی برخوردار نیستند؛ بلکه به شرایط جمعیتی، جغرافیایی و نقش شهر در ساختار فضایی منطقه بستگی دارند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و مراجعه به آمارنامه ها و نقشه ها، سعی شده است تا با تکیه بر روشهای کمی، آماری قانون جاذبه و نقطه جدایی ، حوزه نفوذ زابل بررسی گردد. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که شهر زابل در توان جاذبه گرانشی در رتبه ی دومین شهر استان قرار گرفته است؛ این موضوع نشان از نقش و جایگاه ویژه ی شهر زابل در منطقه سیستان را دارد که بدون مبالغه و اغراق میتوان اذعان داشت تاحدود زیادی نزدیک به نقش شهر زاهدان در مرکز استان میباشد. نقطه جدایی شهر زابل با مراکز شهرستانهای مجاور که دارای ارتباط راه مستقیم با آن بودهاند و فاصله ی نقطه جدایی بین زابل با شهرهای همجوار بسیار دورتراز شهر زابل خواهد بود و حوزه نفوذ شهر زابل فراتر از محدودهی کنونیشهرستان زابل تعیین میگردد . همچنین تحلیل جریانهای حوزه های پیرامون شهر زابل برای استفاده ی ساکنین سکونتگاه ها و روستاهای مستقر در منطقه از امکانات و خدمات شهر زابل راساس تحلیل جریانها و حوزه های خدماتگیر تعیین گردیده و نقشه محدوده حوزه نفوذ مستقیم شهر ترسیم شده است.

حوزه نفوذ، توان جاذبه، زابل، رتبه شهر،نقطه جدایی.