فرزان رسول زاده - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
آزاده شاهچراغی - دانشیار گروه معماری، دانشکده عمران و هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.
علیرضا بندراباد - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی،واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تغییر در مقیاس سکونت از تک­خانواری به چند خانواری و ساختار کالبدی محلات،  به­ واسطه رشد روز افزون شهرنشینی و توجه به نیازهای مختلف در مفهوم سکونت، برنامه­ریزان و طراحان را در طراحی مجموعه­های مسکونی به ساماندهی فضایی از جنبه­های مختلف شکلی و محتوایی (اجتماعی) سوق داده است. یکی از این ابعاد در حوزه اجتماعی، در قالب مفهوم سرمایه اجتماعی آورده شده است. سرمایه اجتماعی دارای ابعاد مختلفی به لحاظ عینی و ذهنی است که در مجتمع­های مسکونی با توجه به قابلیت­های کمی و کیفی فضاهای عمومی پرداختن به آن ضروری به نظر می­رسد. هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی است، جهت درک مولفه­های تاثیرگذار در دو حوزه کارکردی و اجتماعی است. بنابراین سوال تحقیق اینگونه بیان می­شود که چگونه می­توان با استخراج مولفه­های سرمایه اجتماعی در مجموعه­های مسکونی، مولفه­های کیفی طراحی و اجزاء تبیین کننده آن را در قالب یک مدل ارتباطی ارائه نمود پس از تبیین مفاهیم پایه و مبانی و نظریات موجود، چارچوب نظری تبیین شده است. سنجش اعتبار مدل مذکور با توجه به کیفی بودن تحقیق، به روش اعتبار سنجی محتوایی و با پرسش و مصاحبه از 25 نفر از متخصصین حوزه­های معماری و اجتماعی نشان می­دهد که لایه­های مختلف سرمایه اجتماعی، به واسطه سطح تمایلات و مشارکت اجتماعی افراد در قالب شبکه­های اجتماعی، مجموعه­های مسکونی را به یک کلیت واحد شهری تبدیل کرده است که نهایتا کلیات مدل با نسبت اعتبار محتوایی (CVR) معادل 0.8 مورد تایید قرار گرفته است.

مجموعه های مسکونی , مولفه های کیفی طراحی , مولفه های سرمایه اجتماعی , مدل ارتباطی