رضا فیفایی - دانشجوی دکتری، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، رشت و مربی بخش نهال و بذر موسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران
رضا فتوحی قزوینی - استاد، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
بهروز گلعین - دانشیار، بخش نهال و بذر، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رامسر، ایران
یوسف حمیداوغلی - دانشیار، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

با توجه به پرورش مرکبات در اقلیم های گرمسیری و نیمه­گرمسیری که اغلب در معرض خشکی قرار می گیرند پژوهشی برای بررسی پاسخ برخی از پایه های بذری مرکبات به خشکی، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار و دو دانهال در هر واحد آزمایشی در شرایط گلخانه انجام شد. عامل اول شامل پنج پایه مختلف مرکبات و عامل دوم تیمار های آبیاری شامل آبیاری بهینه (حفظ رطوبت بستر در حد ظرفیت گلدانی) و تنش شدید (قطع آبیاری به مدت شش هفته) بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش خشکی، ترکیب های بیوشیمیایی شامل پرولین، قند محلول، مالون دی آلدئید و کاروتنوئید در بیشتر پایه ها افزایش و میزان سبزینه (کلروفیل) a، b و کل کاهش یافت. همچنین در شرایط خشکی بیشترین تجمع پرولین در بکرایی، بیشترین میزان قند محلول در نارنج و کمترین میزان تجمع پرولین و قند محلول در پایه لیموترش مکزیکی (مکزیکن لایم) مشاهده شد. اثر متقابل تیمارهای آبیاری و پایه بر میزان تجمع مالون دی آلدئید معنی دار نشد. میزان کاهش سبزینه a، سبزینه b و کل در راف لمون بیشتر از دیگر پایه ها و میزان کاهش سبزینه a در نارنج و سبزینه b و کل در ماکروفیلا کمتر بود. همچنین میزان افزایش کاروتنوئید در نارنج بیشتر و در لیموترش مکزیکی کمتر بود. لذا می توان گفت نارنج با افزایش قندهای محلول و کاروتنوئید به خشکی واکنش نشان داده و تحمل بیشتری نسبت به دیگر پایه ها دارد.

پراکسیداسیون لیپید, پرولین, خشکی, رنگدانه ها, قند محلول