سیدتقی کبیری - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

اعتقاد به توحید خالص و ناب، در صورتی امکان پذیر است که از منبع مورد اطمینان و چشمه ای زلال و پاک نشات بگیرد. آیات نورانی قرآن، چشمه زلال توحید خلاص هسندکه هر تشنه ای را سیراب می کند. وجود آیات فراوان مربوط به صفات خداوند، بهترین منبع شناخت خداوند بوده، او را آن چنان که شایسته ذات اوست به تشنگا و شیفتگان معرفی می کند. یکی از موارد آیات متشابه، آیات صفات الهی است. در بحث صفات ثبوتیه خداونداختلاف چندانی وجود ندارد. لکن آیاتی که خداوند در آن ها، با برخی خصوصیات و صفات مخلوقات وصف شده که معمولا به آن ها صفات خبری گفته می شود، بین مذاهب گوناگون اختلاف نظر وجود دارد. تا جایی که برخی با استناد به ظاهر این قبیل آیات به تشبیه و تجسیم خداوند معتقد شدند. در این میان بیانات ائمه معصوم علیه السلام به ویژه حضرت امام رضا علیه السلام در جهت تفسیر صحیح و تبیین معقول آیات تشبیهی بسیار راهگشا خواهد بود. از دیدگاه آن حضرت، خداوند متعال از هرگونه نظیر و شبیه منزه بوده و تجسیم در ذات اقدس او راه ندارد. در حقیقت، میان خداوند و مخلوقات او تمایز و تباین ذاتی و وصفی وجود دارد و هیچ سنخیت و مشارکتی میان خالق و مخلوق نیست. به همین جهت امامیه با صراحت، جسمانیت خداوندرا نفی کرده و هرآنچه که در متون آیات و روایات از رویت، مکان و زمان داشتن، حلول، انتقال و.. استعمال شده است به آیات محکم ارجاع داده و معانی مناسب و معقول مطرح ساخته اند. این تحقیق درصدد آن است که تفسیر دقیق و معقول آیات صفات خبری را با استناد به احادیث رضوی در رد تشبیه و تجسیم خداوند مورد بحث و بررسی قرار دهد

صفات خبری، امام رضا علیه السلام، تشبیه، تجسیم